Friday, April 9, 2021

महात्मा ज्योतिबा फुले

👉महात्मा ज्योतिबा फुले प्रश्नमंजूषासाठी येथे क्लिक करावे.Click here for Quiz on MAHATMA JYOTIBA PHULE👈

 महाराष्ट्र ही विचारवंतांची भूमी आहे. या भूमीमध्ये अनेक विचारवंतांचा उदय झालेला आहे. त्यामध्ये ज्यांचा उल्लेख आणि गौरवोद्गार भारताचे बुकर टी वॉशिंग्टन, महाराष्ट्राचे मार्टिन ल्युथर किंग, असली महात्मा, व माझे गुरु असे संबोधून या महामानवाचा जय जयकार केला गेला आहे.त्यांचे नाव आहे ज्योतिबा गोविंदराव फुले.

👉पूर्वचरित्र
महाराष्ट्राचे सांस्कृतिक व शैक्षणिक केंद्र असलेल्या पुणे शहरात ज्योतिराव गोविंदराव फुले यांचा जन्म 11 एप्रिल 1827 रोज बुधवार चैत्रशुद्ध 15 शके 1749 रोजी झाला. ज्योतिरावांचे आजोबा शेटीबा हे पुण्याजवळ कटगुन चे राहणारे फुले घराण्याचे मूळ गाव सातारा जिल्ह्यातील कटगुण हे होय. त्यांचे मूळ आडनाव गोरे असे होते. ते जातीने क्षत्रिय माळी होते. बारा बलुतेदारांपैकी चौगुले हे एक होते. परंतु गावातील प्रस्थापितांच्या बरोबर त्यांच्या पणजोबांचे भांडण झाले त्यामुळे त्यांनी गाव सोडले आणि पुरंदर तालुक्यातील खानवडी गावी स्थलांतर केले. तेथे चांगला जम बसविला. त्यांना एक मुलगा झाला त्याचे नाव शेटीबा ठेवण्यात आले. शेटीबा भोळसट व उधळट होते. तसेच त्यांना व्यसनही लागले होते. त्यांनी संपूर्ण इस्टेट उधळली. त्यामुळे त्यांच्या कुटुंबाची स्थिती वाईट झाली. त्यामुळे शेरिबांना उदरनिर्वाहासाठी कुटुंबाचे स्थलांतर पुण्याला करावे लागले. त्यांना रानोजी, कृष्णा व गोविंदा अशी तीन मुले होती. घरच्या बिकट परिस्थितीमुळे प्रारंभी या मुलांनी शेळ्या राखण्याचे काम केले. त्यांच्या धन्याने त्यांचा प्रामाणिकपणा, हुशारी व कष्टाळूपणा पाहून त्यांना फुलांचा व्यवसाय मिळवून दिला. त्यांनी या व्यवसायात चांगलाच लौकिक कमावला. त्यामुळे त्यांचे 'गोरे' हे मूळ आडनाव मागे पडून 'फुले' या नावाने ते ओळखले जाऊ लागले. पेशव्यांच्या कानावर त्यांची कीर्ती गेली. पेशव्यांनी त्यांना खासगीत फुले टाकण्याचे काम दिले व त्याचबरोबर 35 एकर जमीन इनाम दिली.
शेट्टीबा यांच्या मृत्यूनंतर राणोजीने आपल्या दोन बंधूना बाजूला सारून इनाम जमीन स्वतःच्या नावे करून घेतली. त्यामुळे पुन्हा कृष्णा  व गोविंदा यांना वाईट दिवस आले. त्यांनी पूर्वीप्रमाणेच चिकाटी व सचोटीने आपला धंदा चालविला. भाजीपाला विक्रीचे दुकान आहे त्यांनी सुरू केले. गोविंदाचा चिमणाबाईशी विवाह झाला. त्यांच्या पोटी ज्योतिबा व राजाराम यांचा जन्म झाला. ज्योत दुसऱ्याला  प्रकाश देते व स्वतः नाहीशी होते. त्याचप्रमाणे ज्योतीबाने समाजसेवेत संपूर्ण महाराष्ट्रात आपले नाव अजरामर केले.
  ज्योतिबा फुले एक वर्षाचे असताना त्यांची आई मृत्यू पावली. गोविंदरावांनी आपल्या मुलांना शिक्षण मिळावे असे वाटत होते. त्यामुळे त्यांनी ज्योतिबाला सातव्या वर्षी खाजगी शाळेत घातले. वातावरण पोषक नव्हते शिक्षणाचे महत्त्व लोकांना पटले नव्हते. गोविंदरावाचा इतर लोकांनी बुद्धीभ्रम केला.परिणामी ज्योतिबांना शाळेतून काढण्यात आले. वयाच्या तेराव्या वर्षी त्यांचा विवाह धनकवडीच्या झगडे पाटील यांच्या सावित्रीबाई या कन्येशी झाला.
ज्योतिबाची चिंतनशीलता बौद्धिक कौशल्य पाहून त्यांच्या शेजारी राहणारे उर्दू शिक्षक गफार बेग मुंशी आणि धर्मोपदेशक लिजिट साहेब यांनी त्यांचे शिक्षण पुन्हा चालू करावे असा आग्रह गोविंदरावांकडे धरला. त्यांना त्यांनी मुलाच्या कर्तुत्वाला वाव मिळण्यासाठी शिक्षण आवश्यक आहे हे पटवून दिले. गोविंदरावानाही हे विचार पटले. यांनी पुन्हा ज्योतिबास शाळेत घालण्याचा निर्णय घेतला. इसवी सन 1841 मध्ये त्यांनी एका स्कॉटिश मिशनरी शाळेत जाण्यास सुरुवात केली. ते सदाशिव गावंडे या ब्राह्मण मित्राच्या सहवासात त्यांनी शिवाजी यांची चरित्रे अभ्यासली, राईट्स ऑफ मॅन या थॉमस पेन यांच्या ग्रंथाचा त्यांच्यावर परिणाम झाला.
👉घटना
स्वातंत्र्य व लोककल्याण यांचा विचार करीत असताना ज्योतीबांच्या जीवनात एक महत्त्वाची घटना घडली. ज्योतिराव आपल्या एका ब्राह्मण मित्राच्या लग्नाला गेले असता, वरातीमध्ये ब्राह्मणांनी त्यांचा शूद्र म्हणून अपमान केला व त्यांना वराती मागून यायला सांगितले. तेव्हापासून सामाजिक विषमता बद्दल त्यांच्या मनात चीड निर्माण झाली. सामाजिक विषमतेविरुद्ध संघर्ष केला पाहिजे असा त्यांनी निर्धार केला. सामाजिक प्रतिष्ठेचा हा कलंक त्यांच्या पुढील आयुष्याचे उगमस्थान ठरला. पुढे या वैयक्तिक अपमानाचेव रूपांतर विशाल ध्येयशक्तीत झाले.
👉शैक्षणिक कार्य
अज्ञानरूपी अंधकाराला दूर करण्यासाठी शिक्षणासारखे दुसरे अस्त्र नाही. शिक्षणाने मनुष्याला सत्य सत्याचा व अंतिम हिताचा विचार करण्याची शक्ती प्राप्त होते. शिक्षण हे सुधारणेचे मूळ आहे. त्यातून अभिमानाची जाणीव जागृत होते हे ज्योतिरावांनी ताडले होते. त्यातल्या त्यात स्त्रियांना शिक्षण म्हणजे पुढे संपूर्ण कुटुंबाचे शिक्षण असे ज्योतिरावांचे मत होते.
  पेशवाई जाऊन इंग्रजांची राजवट आली तरीही लोकांवर पेशवाईचा प्रभाव होता. पुण्यात स्त्रियांना शिक्षणाची अजिबात सोय नव्हती. अशा प्रतिकूल परिस्थितीत त्यांनी 1848 मध्ये मुलींची पहिली शाळा सुरू केली. ही शाळा बुधवार पेठेतील भिड्यांच्या वाड्यात भरत असे. त्या काळात शिक्षक मिळणे कठीण असल्यामुळे, जोतिबांनी सावित्रीबाईंना शिक्षण देऊन शिक्षिका म्हणून नेमले. ही गोष्ट त्या काळी सनातन्यांना पटली नाही. म्हणून त्यांनी सावित्रीमाईचा नाना प्रकारे छळ करणे आरंभिले. परंतु त्या आपल्या कामात मग्न होत्या,सनातनी लोकांना त्या म्हणत,  "मी आपले कर्तव्य करीन, देव तुम्हास क्षमा करो"
गोविंदराव असणाऱ्यांचा दबाव आल्यामुळे त्यांनी ज्योतिबांना घराबाहेर काढले. तसेच दरम्यानच्या काळात आर्थिक परिस्थिती बिघडल्यामुळे काही दिवस शाळा बंद ठेवावे लागली. आर्थिक परिस्थिती सुधारता त्यांनी जुनागंज पेठेत शाळा उघडली. मेजर कँडी या शाळेला पुस्तके पुरवीत. 3 जुलै 1851 ला ही शाळा चिपळूणकरांच्या वाड्यात नेण्यात आली. त्यात मुलींची संख्या 48 होती. पुढे 17 सप्टेंबर 1851 मध्ये रास्ता पेठेत त्यांनी मुलींची तिसरी शाळा काढली. तर चौथी शाळा 1852 मध्ये वेताळ पेठेत काढले. ज्योतीबांच्या शाळांच्या बाबतीत "पुना आब्जरव्हर" या वृत्तपत्राने असे मत व्यक्त केले की "ज्योतीबांच्या शाळेतील मुलांची पटसंख्या सरकारी शाळेतील पटसंखे पेक्षा दहा पटीने मोठी आहे." "ज्ञानप्रकाश" या वृत्तपत्रांच्या अंकात असे व्यक्त केले ही "सर्व जातीच्या मुलांसाठी ज्योतिराव फुले करून लिहिणे, वाचणे शिकवत आहेत. या स्तुत्य कामाच्या सन्मानार्थ सरकारने एक शालजोडी देण्याचा हुकूम केला आहे व ती शालजोडी बोर्डामार्फत कचेरीतुन सदरहू गृहस्थास देण्यात येणार आहे."
 अत्यंत प्रतिकूल परिस्थितीत महात्मा फुले यांनी स्त्री शिक्षणाचे कार्य केले त्याबद्दल सरकारने सन 1852 मध्ये विश्रामबागवाड्यात त्यांचा जाहीर सत्कार केला.
👉स्त्री उद्धाराचे कार्य
त्याकाळी स्त्रियांची स्थिती अत्यंत दयनीय होती. तिला पुरुषाबरोबर समानतेचा दर्जा नव्हता. स्त्रियांकडे केवळ उपभोग्य वस्तू म्हणूनच पाहिले जात असे, 'चूल व मूल' एवढेच तिचे कार्यक्षेत्र मानले जाई. समाजामध्ये बाल विवाह पद्धती असल्याने बालविवाह यांची संख्या खूप होती. या स्त्रिया नैसर्गिक विषयवासनेच्या पोटी अनैतिक मार्गांचा अवलंब करीत. अनौरस संततीच्या भीतीने भ्रूण हत्या केली जाई. केशवपण सारख्या चाली रूढ होत्या अशावेळी ज्योतिरावांनी स्त्री  उद्धाराचे कार्य हाती घेतले.
 सन 1864 मध्ये ज्योतिबा फुले यांनी पुण्यातील गोखले बागेत शनवी जातीत एक पुनर्विवाह घडवून आणला. विधवा स्त्रियांना लैंगिक भावना व अपत्यप्रेम यापासून वंचित राहावे लागे. काहीवेळा पुरुषांच्या वासनेला बळी पडत व नवीन जन्माला येणार्‍या अर्भकाची हत्या करीत. भ्रूणहत्या थांबावी या उद्देशाने ज्योतिरावांनी 1864 मध्ये आपल्या राहत्या घरात 'भ्रूणहत्या प्रतिबंधक' (बाल हत्या प्रतिबंधक) गृह उघडले. जोतीरावांनी सुरू केलेले बालहत्या भारतातील पहिलेच होते. त्यावेळेस त्यांनी एक जाहिरातीकरिता पत्रके लावली. या पत्रकातील मजकूर पुढील प्रमाणे, "विधवांनो इथे येऊन गुप्तपणे व सुरक्षितपणे बाळंत व्हा, तुम्ही आपले मूल न्यावे किंवा येथे ठेवावे हे तुमच्या खुशीवर अवलंबून राहील. त्या मुलाची काळजी अनाथ आश्रम घेईल." याच आश्रमात काशीबाई नावाच्या ब्राह्मण विधवेस मुलगा झाला. त्याचे नाव यशवंत ठेवून पुढे त्याला जोतीरावांनी दत्तक घेतले तसेच बहुपत्नीकत्व विरोध केला. 16 नोव्हेंबर 1852 रोजी मेजर कँडी यांच्या अध्यक्षतेखाली सरकारी विद्यार्थ्याने त्यांचा शाल जोडी देऊन सत्कार केला त्यावेळी न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे हे केवळ दहा वर्षाचे होते गोपाळ गणेश आगरकर पंडिता रमाबाई महर्षी कर्वे यांचा त्या वेळी जन्मही झाला नव्हता.
👉अस्पृश्यांसाठी केलेले कार्य
त्याकाळी अस्पृश्यांवर अनन्वित अत्याचार होतो सकाळ-संध्याकाळ त्यांना गावात फिरायची परवानगी नसेल त्यांच्या गळ्यात मडके व कमरेला खराटा बांधून जात असे यावरून उच्चवर्णीयांमध्ये अस्पृश्याबद्दल असणारी घृणा प्रकट होते.
ज्योतीबांनी1852 मध्ये अस्पृश्यांसाठी वेताळ पेठेत शाळा सुरू केली. 1853 मध्ये मित्रांच्या सहाय्याने त्यांनी महार मांग इत्यादी लोकांना विद्या शिकविण्याकरिता मंडळी नावाची संस्था स्थापन केली.लहुजी मान राजभा महार यासारख्या अस्पृश्य लोकांना हाताशी घेऊन शुद्र समाजात शिक्षणाची गोडी निर्माण केली.
1868 मध्ये जोतिबांनी आपल्या घराजवळचा पाण्याचा हौद अस्पृश्यांसाठी खुला केला त्यांनी अस्पृश्यता निर्मूलनाचा जाहीरनामा प्रसिद्ध केला वडीलांच्या श्राद्धाचे जेवण भाऊबंदांना घालण्याऐवजी जोतिरावांनी आंधळ्या-पांगळ्याना घातले .
👉महात्मा ज्योतिबा फुले प्रश्नमंजूषासाठी येथे क्लिक करावे.Click here for Quiz on MAHATMA JYOTIBA PHULE👈

1. समानता

 सामाजिक विज्ञान कक्षा 7

अभ्यास के प्रश्न 

इस अध्याय के प्रैक्टिस टेस्ट (MCQ) के लिए यहाँ क्लिक करें 👉TEST-1 TEST-2👈

👉To read this exercise in ENGLISH click here👈

इस अध्याय के विडिओ देखने के लिए यहाँ क्लिक करें  👉भाग-1   भाग-2   भाग-3 

1. लोकतंत्र में सार्वभौमिक वयस्क मताधिकार क्यों महत्त्वपूर्ण है?

उत्तर- 1.सार्वभौमिक वयस्क मताधिकार समानता के सिद्धांत पर आधारित है। 

2. यह सभी वयस्कों को धर्म, शैक्षिक स्तर, जाति अथवा आर्थिक स्तर के भेदभाव के बिना समान मताधिकार प्रदान करता है।  इसलिए लोकतंत्र में सार्वभौमिक वयस्क मताधिकार महत्त्वपूर्ण है। 

2. बॉक्स में दिए गए संविधान के अनुच्छेद 15 के अंश को पुनः पढिए और दो ऐसे उपाय बताइए, जिनसे यह अनुच्छेद असमानता को दूर करता है। 

उत्तर- बॉक्स में दिया गया संविधान का अनुच्छेद 15 निम्नलिखित दो उपायों से असमानता को दूर करता है-

1. राज्य किसी नागरिक के विरुद्ध केवल धर्म, मूलवंश, जाति, लिंक, जन्मस्थान अथवा इनमें से किसी एक के आधार पर कोई भेदभाव  नहीं करेगा। 

2. दुकानें, सार्वजनिक भोजनालय, होटल और सार्वजनिक मनोरंजन के स्थान सभी व्यक्तियों के लिए खुले हैं और किसी भी व्यक्ति को धर्म, जाति, नस्ल इत्यादि के आधार पर इनका प्रयोग करने से वंचित नहीं किया जा सकता। 

3. सार्वजनिक कुएं, तलब, स्नानघाट, सड़कें तथा सार्वजनिक समागम के स्थान इत्यादि जो सरकार द्वारा अथवा सरकार की सहायता से स्थापित किए गए हैं, बिना किसी भेदभाव के सभी नागरिकों के लिए खुले है। 

3. ओमप्रकाश वाल्मीकि  का अनुभव, अंसारी दंपति के अनुभव से किस प्रकार मिलता है? 

उत्तर- ओमप्रकाश वाल्मीकि एक निम्न जाति से सम्बद्ध  रखता था। एक निम्न जाति का सदस्य होने के कारण विद्यालय में उसके साथ भेदभाव किया गया और उसे विद्यालय में झाड़ू  लगाने के लिए विवश किया गया। 

अंसारी दंपति मुस्लिम था। केवल धर्म के कारण वे शहर में किराए का मकान न ले पाए । इस प्रकार, ओमप्रकाश वाल्मीकि तथा अंसारी दंपति, दोनों के साथ क्रमशः जाति तथा धर्म के आधार पर असमानता का व्यवहार किया गया। 

4. "कानून के सामने सब व्यक्ति बराबर हैं "- इस कथन  से आप  क्या समझते हैं? आपके विचार से यह लोकतंत्र में महत्त्वपूर्ण क्यों हैं? 

उत्तर- इस कथन, "कानून के सामने सब बराबर हैं," से  हम समझते हैं की प्रत्येक व्यक्ति को, देश के राष्ट्रपति से लेकर एक घरेलू काम की नौकरी करने वाले तक, सभी को एक ही जैसे कानून का पालन करना पड़ता है। कानून सभी व्यक्तियों के साथ समानता का व्यवहार करता है और उसके साथ पद, धर्म, संप्रदाय, जाति, नस्ल, लिंग अथवा जन्म के आधार पर कोई भेदभाव नहीं करता। 

कानून के सामने समानता लोकतंत्र का एक मूल तत्त्व हैं। लोकतंत्र सभी व्यक्तियों के साथ समानता का व्यवहार करता है और किसी भी आधार पर किसी भी व्यक्ति के साथ कोई भेदभाव नहीं करता। इसलिए कानून के सामने समानता लोकतंत्र में महत्त्वपूर्ण है। 

5. भारत सरकार ने 1995 में विकलांगता अधिनियम स्वीकृत किया था। यह कानून कहता है कि विकलांग व्यक्तियों को भी समान अधिकार प्राप्त हैं और समाज में उनकी पूरी भागीदारी संभव बनाना  सरकार का  दायित्व है। सरकार को उन्हें निःशुल्क शिक्षा देनी है और विकलांग बच्चों को स्कूलों की मुख्यधारा में सम्मिलित करना है। कानून यह भी  कहता है कि  सभी सार्वजनिक स्थल, जैसे- भवन, स्कूल आदि में ढलान बनाए जाने चाहिए, जिससे वहाँ विकलांगों के लिए पहुंचना सरल हो। 

चित्र को देखिए और उस बच्चे के बारे में सोचिए, जिसे सीढ़ियों से नीचे लाया जा रहा है। क्या आपको लगता है कि इस स्थिति में विकलांगता का कानून लागू किया जा रहा है? वह भवन में आसानी से आ-जा सके, उसके लिए क्या करना आवश्यक हा? उसे उठाकर सीढ़ियों से उतार जाना, उसके सम्मान और उसकी सुरक्षा को कैसे प्रभावित करता है?

उत्तर- चित्र मे बच्चे को दो सुरक्षा अधिकारियों द्वारा सीढ़ियों से नीचे लाया जा रहा है। उसके मामले में उपरोक्त कानून को उचित रूप से लागू नहीं किया जा रहा। कानून कहता है की भवनों तथा स्कूलों जैसे सार्वजनिक स्थलों में पहुंचना सरल होना चाहिए और उनमें ढलान बनाए जाने चाहिए। परंतु चित्र में दिखाया गया भवन विकलांगों के पहुँचने के योग्य नहीं हैं। भवन में पहुँचने के लिए व्यक्ति को सीढ़ियाँ चढ़नी पड़ती हैं। भवन को एक समतल ढलान होना चाहिए ताकि एक विकलांग व्यक्ति अपने आप वहाँ पहुँच सके। उसे उठाकर सीढ़ियों से उतरे जाने से उसके मन में विवशता का भाव उत्पन्न होगा। ऐसा उसके लिए असुरक्षित भी होगा। सुरक्षा अधिकारी अथवा बच्चा फिसल भी सकता है। इससे उसे चोट लग सकती है। 

MCQs प्रश्न उत्तर के साथ

प्रश्न 1. लोकतंत्र का क्या अर्थ है?

(a) मत  देने का समान अधिकार

(b) मत  देने का असमान अधिकार

(c) भेदभाव

(d) ये सभी

उत्तर: (a) मत  देने का समान अधिकार

प्रश्न 2. यूनिवर्सल एडल्ट फ्रैंचाइज़ (सार्वभौमिक वयस्क मताधिकार) के अनुसार प्रत्येक वयस्क के पास:

(a) कोई वोट नहीं

(b) एक वोट

(c) एकाधिक मत

(d) ये सभी

उत्तर: (b) एक वोट

प्रश्न 3. समानता का तत्व क्या नहीं है?

(a) न्याय

(b) धर्म

(c) धन

(d) स्वास्थ्य

उत्तर: (b) धर्म

प्रश्न 4. ’जूटान’ किसकी आत्मकथा है?

(a) ओमप्रकाश वाल्मीकि

(b) अटल बिहारी वाजपेयी

(c) महात्मा गांधी

(d) पं. जवाहरलाल नेहरू की

उत्तर: (a) ओमप्रकाश वाल्मीकि

प्रश्न 5. ओमप्रकाश वाल्मीकि को हेडमास्टर ने क्या करने को कहा?

(a) एक गिलास पानी लाना

(b) स्कूल के खेल के मैदान झाड़ू लगाना 

(c) छात्रों को पढ़ाने के लिए

(d) इनमें से कोई नहीं

उत्तर: (b) स्कूल के खेल के मैदान झाड़ू लगाना 

प्रश्न 6. जब व्यक्तियों के साथ असमान व्यवहार किया जाता है तो उसका क्या उल्लंघन होता है?

(a) गरिमा

(b) धर्म

(c) जाति

(d) अभ्यास

उत्तर: (a) गरिमा

प्रश्न 7. भारतीय संविधान मान्यता देता है

(a) सभी लोग समान हैं

(b) सभी लोग समान नहीं हैं

(c) सभी लोग आर्थिक रूप से स्वस्थ हैं

(d) इनमें से कोई नहीं

उत्तर: (a) सभी लोग समान हैं

प्रश्न 8. भारतीय संविधान का मसौदा किसने तैयार किया था?

(a) पं.  जे एल नेहरू

(b) महात्मा गांधी

(c) लाई बहादुर शास्त्री

(d) डॉ.  बी.आर. अम्बेडकर

उत्तर: (d) डॉ.  बी.आर. अम्बेडकर

प्रश्न 9. संसद भवन में हमारी समस्याओं का प्रतिनिधित्व कौन करता है?

(a) हमारा

(b) विधायक

(c) एस.एच.ओ.

(d) सांसद

उत्तर: (d) सांसद

प्रश्न 10. संयुक्त राज्य अमेरिका के नागरिक अधिकार आंदोलन---- के बारे में था:

(a) एफ्रो अमेरिकी

(c) ये दोनों

(c) इंडो अमेरिकन

(d) इनमें से कोई नहीं

उत्तर: (a) एफ्रो अमेरिकन

प्रश्न 11. लोकतंत्र की केंद्रीय विशेषता क्या है?

(a) असमानता

(b) भेदभाव

(c) समानता

(d) प्रतिबंध

उत्तर: (c) समानता

कॉलम A के साथ कॉलम B की सामग्री का मिलान करें।

कॉलम ए                               कॉलम बी

1. विकलांगता अधिनियम     (a) 2001

2. नागरिक अधिकार           (b) अनुच्छेद 15

3. मध्याह्न भोजन                 (c) 1964

4. निषेधाज्ञा                        (d) 1995

उत्तर:

कॉलम ए                               कॉलम बी

1. विकलांगता अधिनियम     (d) 1995

2. नागरिक अधिकार           (c) 1964

3. मध्याह्न भोजन                 (a) 2001

4. भेदभाव का निषेध           (b) अनुच्छेद 15

उपयुक्त शब्दों के साथ रिक्त स्थान भरें।

1. ………… मध्याह्न भोजन योजना शुरू करने वाला पहला राज्य था।

उत्तर: तमिलनाडु

2. हम अपने …………… के माध्यम से संसद में प्रतिनिधित्व करते हैं।

उत्तर: निर्वाचित प्रतिनिधि

3. हमारा संविधान सभी को ---- के सामने  बराबर मानता है ……………

उत्तर: कानून

4. जब लोगों के साथ असमान व्यवहार किया जाता है …………… उल्लंघन किया जाता है।

उत्तर: गरिमा

बताएं कि दिए गए कथन सही हैं या गलत।

1. अंसारियों को आसानी से वांछित क्षेत्र में एक फ्लैट मिल गया।

उत्तर: गलत

2. जुथन ओमप्रकाश वाल्मीकि की आत्मकथा है।

उत्तर: सही 

3. कांता ने अपने बिजली बिल का भुगतान करने के लिए पैसे उधार लिए।

उत्तर: गलत

4. रोजा पार्क्स एक अफ्रीकी-अमेरिकी थी ।

उत्तर: सही 


इस अध्याय के प्रैक्टिस टेस्ट (MCQ) के लिए यहाँ क्लिक करें 👉TEST-1 TEST-2👈

टॉप-10 साप्ताहिक करेंट अफेयर्स घटनाक्रम : 08 मार्च से 13 मार्च 2021

1. रूस और चीन ने किये चंद्र अनुसंधान स्टेशन के लिए समझौता ज्ञापन पर हस्ताक्षर।

इन दोनों राष्ट्रों के बीच इस समझौता ज्ञापन पर, एक वीडियो कॉन्फ्रेंस के माध्यम से आयोजित बैठक के दौरान, चीन के राष्ट्रीय अंतरिक्ष प्रशासन के प्रमुख झांग केजियान और रोस्कोस्मोस के प्रमुख दिमित्री रोगोजिन ने हस्ताक्षर किए। रूस की अंतरिक्ष एजेंसी ने आगे यह भी बताया कि, बीजिंग और मास्को स्टेशन की स्थापना के लिए एक रोडमैप तैयार करेंगे।

अंतर्राष्ट्रीय चंद्र विज्ञान स्टेशन अनुसंधान और प्रयोगात्मक सुविधाओं का एक परिसर होगा जो चंद्रमा की सतह पर या फिर, इसकी कक्षा में बनाया जाएगा। इस परिसर को बहुउद्देशीय और बहु-विषयक अनुसंधान कार्य करने के लिए निर्मित किया जाएगा।

2. फ्रांस ने किया अंतरिक्ष में अपना पहला सैन्य अभ्यास।

विश्व शक्तियों के बीच बढ़ती प्रतिस्पर्धा के बीच, फ्रांस ने पृथ्वी की कक्षा में अपने उपग्रहों के साथ-साथ अन्य रक्षा उपकरणों पर हमला करने की क्षमता का परीक्षण करने के लिए अंतरिक्ष में अपना पहला सैन्य अभ्यास शुरू किया है। फ्रांस के नव निर्मित स्पेस कमांड के प्रमुख मिशेल फ्राइडलिंग ने इस अंतरिक्ष अभ्यास को सिस्टम का एक तनाव परीक्षण बताया।

इस अभ्यास के समय, फ्रांसीसी सेना काफी अंतरिक्ष बल के साथ, एक खतरनाक अंतरिक्ष वस्तु की निगरानी करने के साथ ही किसी भी अन्य विदेशी शक्ति से अपने स्वयं के उपग्रह को सुरक्षित रखने का प्रयास करेगी। फ्राइडलिंग के अनुसार, इन घटनाओं की एक श्रृंखला दिखाई देती है।

3. यूपी सरकार का बड़ा फैसला, सड़क किनारे बने सभी धार्मिक स्थलों को हटाने का निर्देश।

इस मामले पर सभी जिलाधिकारियों और मंडलायुक्तों से 14 मार्च तक रिपोर्ट तलब की गई है, जिसमें ये बताना होगा कि इस आदेश के बाद कितने सार्वजनिक स्थलों को हटाने के निर्देश जिला प्रशासन ने जारी किए हैं और कितनों पर कार्रवाई की गई है।

मुख्यमंत्री ने इससे पहले राशन में लगातार हो रहे घपले को रोकने के लिए सिंगल स्टेप डिलीवरी सिस्टम लागू करने का घोषणा किया। इसके तहत भारतीय खाद्य निगम (FCI) के गोदाम से अनाज सीधे दुकानों तक लाया जाएगा।

4. मिताली राज अंतरराष्ट्रीय क्रिकेट में 10,000 रन बनाने वाली पहली भारतीय महिला बनी।

मिताली राज ने लखनऊ के अटल बिहारी बाजपेयी स्टेडियम में खेले जा रहे तीसरे वनडे अंतरराष्ट्रीय मैच में 10 हजार इंटरनेशनल रन पूरे कर लिए हैं। इंग्लैंड की महिला क्रिकेटर चार्लोट एडवर्ड्स (Charlotte Edwards) ने सबसे पहले महिला क्रिकेटर के तौर पर अंतरराष्ट्रीय क्रिकेट में दस हजार रन पूरे किए थे। वहीं, उनके बाद अब मिताली राज ने ये उपलब्धि हासिल कर ली है।

मिताली राज ने इसके अलावा 2364 रन 37.52 के औसत से टी20 इंटरनेशनल क्रिकेट में बनाए हैं। हालांकि, मिताली राज ने अंतरराष्ट्रीय टी20 क्रिकेट से संन्यास लिया हुआ है। ऐसे में अब वे केवल दो फॉर्मेट भारतीय क्रिकेट टीम के लिए खेलती रहेंगी।

5. इसरो-नासा ने किया संयुक्त पृथ्वी अवलोकन उपग्रह मिशन के लिए रडार विकसित।

पृथ्वी के अवलोकन के लिए यह नासा-इसरो एसएआर (निसार) दोहरे आवृत्ति एल और एस-बैंड एसएआर के लिए दोनों अंतरिक्ष एजेंसियों के बीच एक संयुक्त सहयोग है। नासा और इसरो ने निसार / NISAR के सहयोग और प्रक्षेपण के लिए वर्ष, 2014 में एक साझेदारी समझौते पर हस्ताक्षर किए थे।

नेशनल एरोनॉटिक्स एंड स्पेस एडमिनिस्ट्रेशन - नासा मिशन के एल-बैंड एसएआर, जीपीएस रिसीवर, विज्ञान डाटा के लिए एक उच्च दर संचार उपतंत्र, पेलोड डाटा सबसिस्टम और एक सॉलिड-स्टेट रिकॉर्डर प्रदान कर रहा है।

6. तीरथ सिंह रावत कौन हैं जो बने उत्तराखंड के नए मुख्यमंत्री।

शपथ ग्रहण समारोह में सरकार के मंत्री समेत अनेक बड़े नेता उपस्थित रहे। उत्‍तराखंड में अगले साल विधानसभा चुनाव होने हैं। ऐसे में रावत को सिर्फ एक साल का कार्यकाल मिलेगा। वहीं, प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने सीएम पद का शपथ लेने के बाद तीरथ सिंह रावत को बधाई दी है।

तीरथ सिंह रावत 2000 में उत्तराखण्ड के प्रथम शिक्षा मंत्री चुने गए थे। इसके बाद साल 2007 में उत्तराखण्ड के प्रदेश महामंत्री चुने गए थे। यह उत्तराखंड भाजपा के प्रदेश अध्यक्ष भी रहे हैं। वे फरवरी 2013 से दिसंबर 2015 तक उत्तराखंड बीजेपी के अध्यक्ष भी रहे।

7. फ्रांसीसी अरबपति और सांसद ओलिवियर डसॉल्ट की हेलीकॉप्टर दुर्घटना में मौत।

उत्तरी फ्रांस के नॉरमैंडी के कैलावाडोस में सेंटर-राइट रिपब्लिकन पार्टी के एक विधिवेता डसॉल्ट की हत्या कर दी गई। उन्हें आखिरी बार 05 मार्च को पेरिस के पास ब्यूवैस में इंटीरियर मंत्री जेरार्ड डारमेनिन और फ्रांस के प्रधानमंत्री जीन कैस्टेक्स के साथ सार्वजनिक कार्यक्रम में देखा गया था।

विश्व युद्ध 1 में फ्रांसीसी विमान पर इस्तेमाल होने वाले एक अभिनव प्रोपेलर को विकसित करने में मदद करने के बाद, मार्सेल बलोच को द्वितीय विश्व युद्ध के दौरान कैद कर लिया गया था और जर्मन विमानन कंपनी के साथ सहयोग करने से इनकार करने के बाद, उन्हें नाजी कंसंट्रेशन /यातना शिविर में भेज दिया गया था।

8. प्रधानमंत्री मोदी ने भारत-बांग्लादेश के बीच ‘मैत्री सेतु’ का उद्घाटन किया।

मैत्री सेतु के बनने के बाद अब त्रिपुरा से बांग्लादेश जाने में आसानी होगी। प्रधानमंत्री मोदी ने कहा कि अब त्रिपुरा का विकास ओर जोर पकड़ेगा। उन्होंने कहा कि तीन साल पहले दशकों से राज्य के विकास को रोकने वाली नकारात्मक शक्तियों को हटाकर त्रिपुरा के लोगों ने एक नई शुरुआत की थी।

मैत्री सेतु भारत और बांग्लादेश के बीच बढ़ते द्विपक्षीय संबंधों और मैत्रीपूर्ण संबंधों का प्रतीक है। त्रिपुरा राज्य और बांग्लादेश में भारतीय सीमा के बीच बहने वाली फेनी नदी पर पुल 'मैत्री सेतु' बनाया गया है।

9. DRDO ने किया SFDR तकनीक का सफल उड़ान परीक्षण।

DRDO के एक आधिकारिक बयान के अनुसार, नोजल रहित मोटर और बूस्टर मोटर सहित सभी उपप्रणालियों ने इस परीक्षण में उम्मीद के मुताबिक प्रदर्शन किया। SFDR के प्रक्षेपण की निगरानी विभिन्न DRDO प्रयोगशालाओं के वरिष्ठ वैज्ञानिकों ने की, जिसमें रिसर्च सेंटर इमारत, रक्षा अनुसंधान, और विकास प्राधिकरण - DRDL और उच्च ऊर्जा सामग्री अनुसंधान प्रयोगशाला - HEMRL शामिल हैं।

मिसाइल के प्रदर्शन की निगरानी रडार, इलेक्ट्रो-ऑप्टिकल और टेलीमेट्री उपकरणों द्वारा कैप्चर किए गए डाटा की मदद से की गई, जिन्हें ITRर द्वारा तैनात किया गया था और जिसने इस मिशन के उद्देश्यों के प्रदर्शन की पुष्टि की। इस उड़ान-परीक्षण के दौरान, कई नई तकनीकों, जिसमें सॉलिड फ्यूल बेस्ड डक्टेड रैमजेट टेक्नोलॉजी भी शामिल थी, परीक्षण के दौरान प्रभावी साबित हुई।

10. International Women’s Day: जानें क्यों मनाया जाता है अंतरराष्ट्रीय महिला दिवस।

इस दिन लोगों को लैंगिक समानता और महिलाओं के अधिकारों को लेकर जागरुक भी किया जाता है। इसे मनाने का मुख्य उद्देश्य समाज में महिलाओं के प्रति सम्मान और उनके अधिकारों को बढ़ावा देना है। यह दिवस हर वर्ष एक नए थीम के साथ मनाया जाता है।

संयुक्त राष्ट्र संघ ने साल 1996 से इस दिवस को एक स्पेशल थीम के साथ मनाना शुरू किया। प्रत्येक साल की तरह इस साल भी अंतरराष्ट्रीय महिला दिवस विशेष थीम के साथ मनाया जा रहा है। इस साल अंतरराष्ट्रीय महिला दिवस का थीम- वुमेन इन लीडरशिप: अचिविंग एन इक्वल फ्यूचर इन ए कोविड-19 वर्ल्ड” की थीम पर मनाया जा रहा है।

करेंट अफेयर्स साप्ताहिक एक पंक्ति : 08 मार्च से 13 मार्च 2021 तक

• हाल ही में जिस देश ने सार्वजनिक जगहों पर बुर्का पहनने पर रोक लगा दी है ➛ स्विट्जरलैंड

• संयुक्त राष्ट्र (यूएन) की एक रिपोर्ट के अनुसार दुनियाभर में प्रतिवर्ष अनुमानतः जितने प्रतिशत खाद्य उत्पादन बर्बाद हो जाता है ➛ 17 प्रतिशत

• हाल ही में जिस राज्य के मुख्यमंत्री ने गैरसैंण (Gairsain) को राज्य का नया प्रशासनिक मंडल घोषित किया है ➛ उत्तराखंड

• जन औषधि दिवस (Jan Aushadhi Diwas) जिस दिन मनाया जाता है ➛ 7 मार्च

• अंतरराष्ट्रीय महिला दिवस (International Women's Day) जिस दिन मनाया जाता है ➛ 8 मार्च

• केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण बोर्ड (सीपीसीबी) ने देश के 112 सबसे प्रदूषित स्थलों में जिस राज्य को पहला स्थान दिया है ➛ ओडिशा

• नेपाल सुप्रीम कोर्ट ने हाल ही में कम्युनिस्ट पार्टी की जिम्मेदारी जिसे सौंप दी है ➛ ऋषि कट्टेल

• हाल ही में जिस भारतीय महिला पहलवान ने माटियो पैलिकोन रैंकिंग कुश्ती के फाइनल में जीत दर्ज कर 65 किलो भार वर्ग में विश्व की नम्बर वन पहलवान बन गयीं हैं ➛ विनेश फोगाट

• जिस देश की सरकार ने विभिन्न क्षेत्रों में उत्कृष्ट योगदान देने वाले नौ प्रसिद्ध हस्तियों और एक संगठन को सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार ‘स्वाधीनता पुरस्कार 2021’ प्रदान करने की घोषणा की है ➛ बांग्लादेश

• जिस अभिनेता को 19 मार्च 2021 को ‘इंटरनेशनल फेडरेशन ऑफ फिल्म आर्काइव्स' (एफआईएएफ) द्वारा सम्मानित किया जाएगा ➛ अमिताभ बच्चन

• हाल ही में जिस देश ने कोविड-19 महामारी से लोगों को बचाने के प्रयासों को बढ़ाने हेतु अपने पहले बड़े टीकाकरण ‘क्लिनिक’ का उद्घाटन किया ➛ न्यूजीलैंड

• केंद्रीय अप्रत्यक्ष कर और सीमा शुल्क बोर्ड ने हाल ही में अधिसूचित किया कि वित्त मंत्रालय ने अनिवार्य ई-इनवॉइस की सीमा को 100 करोड़ रुपये से घटाकर जितने करोड़ रुपये कर दिया है ➛ 50 करोड़ रुपये

• हाल ही में जिस राज्य के मुख्यमंत्री ने पार्टी विधायकों की नाराजगी के बाद अपने पद से इस्तीफा दे दिया है ➛ उत्तराखंड

• जिस कंपनी ने भारतीय क्रिकेटर रोहित शर्मा को अपना ब्रांड एम्बेसडर नियुक्त किया है ➛ ग्लेनमार्क फार्मा

• जिस पुरस्कार से सम्मानित भारतीय एथलीट ईशर सिंह देयोल का निधन हो गया है ➛ ध्यानचंद राष्ट्रीय खेल पुरस्कार

• हाल ही में जिस देश के प्रधानमंत्री को कैम्ब्रिज एनर्जी रिसर्च एसोसिएट द्वारा वैश्विक ऊर्जा और पर्यावरण नेतृत्व पुरस्कार से सम्मानित किया गया है ➛ भारत

• पी वी सिंधु ने स्विस ओपन सुपर बैडमिंटन टूर्नामेंट में जो पदक हासिल किया है ➛ रजत पदक

• महिला उद्यमियों को समर्थन एवं सहायता प्रदान करने के उद्देश्य से जिस बैंक ने हाल में 'स्मार्टअप-उन्नति' नाम से एक कार्यक्रम की शुरुआत की घोषणा की है ➛ एचडीएफसी बैंक

• ऑस्ट्रेलिया की सरकार ने जिस देश के साथ अपने रक्षा सहयोग को निलंबित कर दिया है ➛ म्यांमार

• प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने हाल ही में वीडियो कॉन्फ्रेंसिंग के माध्यम से भारत और जिस देश के बीच ‘मैत्री सेतु’ का उद्घाटन कर दिया है ➛ बांग्लादेश

• राजस्थान और जिस राज्य के पूर्व राज्यपाल न्यायमूर्ति अंशुमान सिंह का हाल ही में निधन हो गया ➛ गुजरात

• हाल ही में अदाणी ग्रीन एनर्जी की इकाई ने गुजरात के कच्छ में जितने मेगावाट का पवन ऊर्जा संयंत्र चालू किया है ➛ 100 मेगावाट

• ग्रामीण भारत की एक मिलियन महिलाओं की सहायता के लिए गूगल ने जिस नए प्लेटफॉर्म को लॉन्च किया है ➛ वीमेन विल वेब

• हाल ही में जिस राज्य में पहला वन चिकित्सा केंद्र खोला गया है ➛ उत्तराखंड

• टेस्ट क्रिकेट में दोहरा शतक बनाने वाले अफगानिस्तान के पहले बल्लेबाज जो बन गए हैं ➛ हशमतउल्लाह शाहिदी

• जिस अफ्रीकी देश के प्रधानमंत्री हामेद बकायोको का कैंसर के कारण 56 वर्ष की उम्र में निधन हो गया है ➛ आइवरी कोस्ट

• चुनाव आयोग ने जिस राज्य में विधानसभा चुनाव से पहले राज्य के पुलिस महानिदेशक वीरेंद्र को तत्काल प्रभाव से हटाने का आदेश दे दिया है ➛ पश्चिम बंगाल

• महिला अंतरराष्ट्रीय क्रिकेट में 10,000 रन पूरे करने वाली दुनिया की दूसरी और भारत की पहली महिला क्रिकेटर जो बन गई हैं ➛ मिताली राज

Thursday, April 8, 2021

CCS Leave rules MCQ type questions with answer-12

 276. What is the maximum number of days granted as Maternity Leave to a female Government servant at a time?

(a) 90 days 

(b) 160 days 

(c) 180 days 

(d) 240 days

277. Maternity Leave of 45 days will not be granted in respect of the following cases:—

(a) Abortion 

(b) Miscarriage

(c) Threatened abortion 

(d) Induced abortion

278. In which leave account will Maternity Leave be debited?

(a) EL account

(b) HPL account

(c) Not to be debited in any leave account

(d) LND account

279. How many days of Paternity Leave will a male Government servant be eligible to?

(a) 15 days 

(b) 30 days 

(c) 20 days 

(d) 45 days

280. Whether child adoption leave is admissible to a female employee already having two surviving children?

(a) Yes. 100% of child adoption leave

(b) Yes. But 50% of child adoption leave

(c) Yes. But 25% of child adoption leave

(d) No. Child adoption leave not admissible

281. Indicate correct number of spells for which CCL can be granted in a calendar year?

(a) 5 spells 

(b) Not more than 3 spells

(c) 6 spells 

(d) 4 spells

282. Which of the following allowances is taken into account for calculating leave encashment benefits at the time of retirement?

(a) Dearness Allowance 

(b) Headquarters Allowance

(c) Risk Allowance 

(d) House Rent Allowance

283. Who is eligible for grant of special disability leave?

(a) A normally disabled person

(b) Physically handicapped person

(c) Disabled by injury, intentionally inflicted consequent on the due performance of official duties

(d) None of the above

284. CCS (Leave) Rules, 1972 shall be applicable to the following Government servants:—

(a) Members of All India Service

(b) Railway servants

(c) Daily-rated or part-time appointees

(d) None of the above

285. What is the date of effect for application of CCS (Leave) Rules to the employees of Non-statutory departmental canteens?

(a) 1-1-1991 

(b) 1-10-1991 

(c) 1-7-1992 

(d) 1-1-1996

286. Whether ad hoc employees are eligible for earned leave? If yes, to what extent?

(a) Not eligible 

(b) Yes. 2 days per month

(c) Yes. 2 ½ days per month 

(d) Yes. 1 ½ days per month

287. A female Government servant who has 4 surviving children requested for sanction of Maternity Leave on account of abortion along with Medical Certificate. Is she eligible for such request?

(a) Not eligible

(b) Eligible for 30 days

(c) Eligible for 180 days

(d) Eligible for 45 days during entire service

288. Evaluate — A Government servant applied for EL, but the competent authority changed the kind of leave as HPL — Evaluate.

(a) The authority’s decision is in order

(b) The authority cannot alter the kind of leave

(c) Authority asked the official to apply for commuted leave

(d) Authority asked orally to change the leave

289. Leave cannot be denied to an official during his last ….. years of his service.

(a) 15 years 

(b) 12 years 

(c) 16 years 

(d) 10 years

290. What will happen to his leave at credit, when a Government servant applies for another post under the Government of India but outside his parent office or department and forwarded his application through proper channel and is required to resign his post before taking up the new one?

(a) His leave at credit shall lapse

(b) 50% of leave at credit will be taken into account

(c) His leave at credit shall not lapse

(d) 75% of leave at credit will be taken into account

291. What is the time-limit for commutation of one kind of leave into another while rejoining duty?

(a) Six months 

(b) 3 months 

(c) 30 days 

(d) 90 days

292. Half Pay Leave up to a maximum of …. days may be allowed to be commuted during the entire service (without production of Medical Certificate) where such leave is utilized for an approved course of study certified to be in the public interest by the leave Sanctioning Authority.

(a) 90 

(b) 120 

(c) 150 

(d) 180

293. Whether EXOL on MC can be commuted retrospectively into LND?

(a) Cannot be commuted

(b) Only 50% may be commuted

(c) Only 75% may be commuted

(d) May be commuted retrospectively into LND subject to Proviso of Rule 31

294. What will be the effect if a Government servant remains absent for a continuous period exceeding 5 years other than on foreign service without valid reasons?

(a) Deemed to have resigned from service

(b) Compulsory retirement

(c) Normal retirement

(d) Voluntary Retirement

295. Whether previous permission / sanction is necessary for a Government servant to take up private employment while on leave in India?

(a) Previous permission is not necessary

(b) President’s sanction is necessary

(c) Leave sanctioning authority’s permission is necessary

(d) Previous sanction from the Competent Authority is necessary

296. How should a Government servant apply for leave? Is it necessary to apply for leave in a prescribed form?

(a) No application form is necessary

(b) To apply in white paper

(c) To apply in prescribed Form 1

(d) To inform over phone

297. Who will maintain the leave account of Gazetted Government servants whose pay and allowances are drawn and disbursed by the Head of Office?

(a) Head of the Department 

(b) Ministry concerned

(c) Head of office 

(d) Next higher authority

298. When admissibility report is delayed, a competent authority can grant ….. days leave on provisional basis —

(a) 45 days 

(b) 60 days 

(c) 30 days 

(d) 90 days

299. Under what circumstances leave should not be granted by competent / punishing authority?

(a) In case of dismissal

(b) In case of removal

(c) In case of compulsory retirement from service

(d) All above

300. Leave should not be sanctioned during …..

(a) Suspension 

(b) Transfer 

(c) Tour 

(d) Joining Time

1.On Equality

समानता
SOCIAL SCIENCE CLASS 7

NCERT TEXTBOOK EXERCISES

इस अध्याय के प्रैक्टिस टेस्ट (MCQ) के लिए यहाँ क्लिक करें 👉TEST-1 TEST-2👈

👉यह स्वाध्याय हिन्दी में पढ़ने के लिए यहाँ क्लिक करें 👈

इस अध्याय के विडिओ देखने के लिए यहाँ क्लिक करें  👉भाग-1   भाग-2   भाग-3 

Question 1. In a democracy why is universal adult franchise important?

Answer. 1. In a democracy, the universal adult franchise is important because it is based on the principle of equality.

2. It authorizes every adult citizen in a country to cast one vote irrespective of her/ his wealth and the communities she/he belongs to.

Question 2. Re-read the box on Article 15 and state two ways in which this Article addresses inequality?

Answer. 1. Article 15 of the Indian Constitution Prohibits discrimination and inequalities.

2.It allows access to shops, public places, restaurants, etc. to all.

3.The general public is allowed to use wells, tanks, bathing Ghats maintained wholly or partly by state funds.

Question 3. In what ways was Omprakash Valmiki’s experience similar to that of the Ansaris?

Answer. 1.The dignity of both Omprakash Valmiki and the Ansaris was violated. They were made victims of inequality in treatment.

2. Omprakash Valmiki was made to sweep the school, because of his caste, and Ansaris were refused to lease the apartments because of their religion.

Question 4. What do you understand by the term “all persons are equal before the law”? Why do you think it is important in a democracy?

Answer. It means that every person, from the President of the country to domestic help like Kanta has to obey the same laws. No person can be discriminated against on the basis of their religion, race, caste, etc. Every person has access to all public places including playgrounds, hotels, shops, and markets. All persons can use publicly available wells, roads, and bathing Ghats.

Equality is the soul of democracy. We know that democracy is a form of government which gives equal importance and recognition to all. If inequalities on the basis of race, religion, caste, etc. continue to exist, democracy would never flourish. Instead, it would perish very soon.

Question 5. The Government of India passed the Disabilities Act in 1995. This law states that persons with disabilities have equal rights and that the government should make possible their full participation in society. The government has to provide free education and integrate children with disabilities into mainstream schools. This law also states that all public places including buildings, schools, etc., should be accessible and provided with ramps.

Look at the photograph and think about the boy who is being carried down the stairs. Do you think the above law is being implemented in his case? What needs to be done to make the building more accessible for him? How would his be carried down the stairs affect his dignity as well as his safety?

Answer. 

  1. The above law is not being implemented in the case of the boy who is being carried down the stairs as shown in the photograph.
  2. There is a need to construct public buildings like schools, hospitals, etc., with the provisions of ramps so that they may be more accessible for persons with disabilities.
  3. The dignity of the boy is affected by being carried down the stairs because he may feel inferior for his dependency on others for movement in such places. His safety is also at stake as the persons helping him may cause an accident.
 MCQs Questions with Answers
Question 1. What does democracy mean?
(a) Equal right to vote
(b) Unequal right to vote
(c) Discrimination
(d) All of these
Answer: (a) Equal right to vote
Question 2. According to Universal Adult Franchise every adult has:
(a) No vote
(b) one vote
(c) multiple vote
(d) All of these
Answer: (b) one vote
Question 3. What is NOT the element of equality?
(a) Justice
(b) Religion
(c) Wealth
(d) Health
Answer: (b) Religion
Question 4. Whose autobiography is ‘Joothan’?
(a) Omprakash Valmiki’s
(b) Atal Bihari Vajpayee’s
(c) Mahatma Gandhi’s
(d) Pt. Jawaharlal Nehru’s
Answer: (a) Omprakash Valmiki’s
Question 5. What did the headmaster ask Omprakash Valmiki to do?
(a) To bring a glass of water
(b) To sweep the school playground
(c) To teach the students
(d) None of these
Answer: (b) To sweep the school playground
Question 6. When persons are treated unequally what is violated?
(a) Dignity
Cb) Religion
(c) Caste
(d) Practice
Answer: (a) Dignity
Question 7. The Indian constitution recognizes
(a) all people are equal
(b) all people are not equal
(c) all people are economically sound
(d) none of these
Answer: (a) all people are equal
Question 8. Who drafted the Indian Constitution?
(a) Pt. J.L. Nehru
(b) Mahatma Gandhi
(c) Lai Bahadur Shastri
(d) Dr. B.R. Ambedkar
Answer: (d) Dr. B.R. Ambedkar
Question 9. Who represent our problems in the Parliament House?
(a) Ourselves
(b) MLAs
(c) SHO
(d) MPs
Answer: (d) MPs
Question 10. Civil Rights movement of USA was about:
(a) Afro Americans
(c) Both of these
(c) Indo Americans
(d) None of these
Answer: (a) Afro Americans
Question 11. What is the central feature of Democracy?
(a) Inequality
(b) Discrimination
(c) Equality
(d) restrictions
Answer: (c) Equality
Match the contents of Column A with that of Column B.
Column A                             Column B
1. Disability Act                         (a) 2001
2. Civil Rights                                 (b) Article 15
3. Midday Meal                         (c) 1964
4. Prohibition of Discrimination (d) 1995
Answer:
Column A                             Column B
1. Disability Act                         (d) 1995
2. Civil Rights                                 (c) 1964
3. Midday Meal                         (a) 2001
4. Prohibition of Discrimination (b) Article 15
Fill in the blanks with appropriate words.

1. …………. was the first state to introduce Midday meal scheme.
Answer: Tamil Nadu
2. We are represented in the Parliament through our …………….
Answer: elected representatives
3. Our constitution recognizes everyone as equal before ……………
Answer: law
4. When people are treated unequally their ……………. is violated.
Answer: dignity
State whether the given statements are true or false.
1. The Ansaris easily got a flat in the desired area.
Answer: False
2. 'Joothan' is an autobiography of Omprakash Valmiki.
Answer: True
3. Kanta borrowed money to pay her electricity bill.
Answer: False
4. Rosa Parks was an African-American.
Answer: True

इस अध्याय के प्रैक्टिस टेस्ट (MCQ) के लिए यहाँ क्लिक करें 👉TEST-1 TEST-2👈

मंगल पाण्डे का बलिदान

 8 अप्रैल/ बलिदान दिवस

अंग्रेजी शासन के विरुद्ध चले लम्बे संग्राम का बिगुल बजाने वाले पहले क्रान्तिवीर मंगल पांडे का जन्म 30 जनवरी, 1831 को ग्राम नगवा (बलिया, उत्तर प्रदेश) में हुआ था। कुछ लोग इनका जन्म ग्राम सहरपुर (जिला साकेत, उ0प्र0) तथा जन्मतिथि 19 जुलाई, 1827 भी मानते हैं। युवावस्था में ही वे सेना में भर्ती हो गये थे। 

उन दिनों सैनिक छावनियों में गुलामी के विरुद्ध आग सुलग रही थी। अंग्रेज जानते थे कि हिन्दू गायको पवित्र मानते हैं, जबकि मुसलमान सूअर से घृणा करते हैं। फिर भी वे सैनिकों को जो कारतूस देते थे, उनमें गाय और सूअर की चर्बी मिली होती थी। इन्हें सैनिक अपने मुँह से खोलते थे। ऐसा बहुत समय से चल रहा था; पर सैनिकों को इनका सच मालूम नहीं था। 

मंगल पांडे उस समय बैरकपुर में 34 वीं हिन्दुस्तानी बटालियन में तैनात थे। वहाँ पानी पिलाने वाले एक हिन्दू ने इसकी जानकारी सैनिकों को दी। इससे सैनिकों में आक्रोश फैल गया। मंगल पांडे से रहा नहीं गया। 29 मार्च, 1857 को उन्होंने विद्रोह कर दिया। 

एक भारतीय हवलदार मेजर ने जाकर सार्जेण्ट मेजर ह्यूसन को यह सब बताया। इस पर मेजर घोड़े पर बैठकर छावनी की ओर चल दिया। वहां मंगल पांडे सैनिकों से कह रहे थे कि अंग्रेज हमारे धर्म को भ्रष्ट कर रहे_हैं। हमें उसकी नौकरी छोड़ देनी चाहिए। मैंने प्रतिज्ञा की है कि जो भी अंग्रेज मेरे सामने आयेगा, मैं उसे मार दूँगा।

सार्जेण्ट मेजर ह्यूसन ने सैनिकों को मंगल पांडे को पकड़ने को कहा; पर तब तक मंगल पांडे की गोली ने उसका सीना छलनी कर दिया। उसकी लाश घोड़े से नीचे आ गिरी। गोली की आवाज सुनकर एक अंग्रेज लेफ्टिनेण्ट वहाँ आ पहुँचा। मंगल पांडे ने उस पर भी गोली चलाई; पर वह बचकर घोड़े से कूद गया। इस पर मंगल पांडे उस पर झपट पड़े और तलवार से उसका काम तमाम कर दिया। लेफ्टिनेण्ट की सहायता के लिए एक अन्य सार्जेण्ट मेजर आया; पर वह भी मंगल पांडे के हाथों मारा गया।

तब तक चारों ओर शोर मच गया। 34 वीं पल्टन के कर्नल हीलट ने भारतीय सैनिकों को मंगल पांडे को पकड़ने का आदेश दिया; पर वे इसके लिए तैयार नहीं हुए। इस पर अंग्रेज सैनिकों को बुलाया गया। अब मंगल पांडे चारों ओर से घिर गये। वे समझ गये कि अब बचना असम्भव है। अतः उन्होंने अपनी बन्दूक से स्वयं को ही गोली मार ली; पर उससे वे मरे नहीं, अपितु घायल होकर गिर पड़े। इस पर अंग्रेज सैनिकों ने उन्हें पकड़ लिया।

अब मंगल पांडे पर सैनिक न्यायालय में मुकदमा चलाया गया। उन्होंने कहा, ‘‘मैं अंग्रेजों को अपने देश का भाग्यविधाता नहीं मानता। देश को आजाद कराना यदि अपराध है, तो मैं हर दण्ड भुगतने को तैयार हूँ।’’ 

न्यायाधीश ने उन्हें फाँसी की सजा दी और इसके लिए 18 अप्रैल का दिन निर्धारित किया; पर अंग्रेजों ने देश भर में विद्रोह फैलने के डर से घायल अवस्था में ही 8 अप्रैल, 1857 को उन्हें फाँसी दे दी। बैरकपुर छावनी में कोई उन्हंे फाँसी देने को तैयार नहीं हुआ। अतः कोलकाता से चार जल्लाद जबरन बुलाने पड़े।

मंगल पांडे ने क्रान्ति की जो मशाल जलाई, उसने आगे चलकर 1857 के व्यापक स्वाधीनता संग्राम का रूप लिया। यद्यपि भारत 1947 में स्वतन्त्र हुआ; पर उस प्रथम क्रान्तिकारी मंगल पांडे के बलिदान को सदा श्रद्धापूर्वक स्मरण किया जाता है।

-Social Media

Wednesday, April 7, 2021

कर्मदरिद्री

एक भिखारी ने इब्राहिम इब्न अल-आदम से भीख मांगी। भिखारी जिद्दी था। अब्राहम ने कहा, "मेरे साथ आओ।" मैं आपके भोजन की समस्या को हमेशा के लिए हल कर दूंगा।

वे उसे एक दुकानदार के पास ले गए। उस पर काम करने के लिए उसे कुछ दें, उन्होंने कहा। दुकानदार इब्राहिम का सम्मान करता था। उसने गाँव जाने, दरवाजे पर जाने और कुछ सामान बेचने के लिए एक भिखारी को काम पर रखा।

कुछ दिनों बाद, इब्राहिम ने भिखारी को फिर से उसी सड़क पर भीख मांगते देखा। उन्होंने पूछा, "ओह, मैंने आपके भोजन की व्यवस्था की है।" क्या गलत है

भिखारी ने कहा, कुछ भी गलत नहीं हुआ। एक दिन जब मैं गांव में खरीदारी कर रहा था, तो मैं रेगिस्तान में एक अंधे व्यक्ति द्वारा मारा गया था

चील दिखाई दी। मैंने सोचा, अगर यह गारी भोजन नहीं देखती है, तो वह इस पर क्या करेगी और कैसे अपना पेट भरेगी? उसके भोजन और पानी की आपूर्ति क्या होगी? उस क्षण, एक और चील उसके मुंह में भोजन लेकर आई और उसे अंधे चील को दे दिया। मैं अल्लाह की कृपा से चकित था। यह सोचकर कि वह नेत्रहीन के लिए प्रदान करने में सक्षम होगा, मैंने उसे सामान वापस कर दिया और उसे फिर से भीख मांगी।

"कुछ लोग सिर्फ गरीब हैं," इब्राहिम ने कहा। तुम गरीब हो आपने नकल के लिए एक अंधे ईगल को देखा, क्या आप उसे खाना देकर उसकी देखभाल करने के लिए आई ईगल नहीं बनाना चाहते थे?

ओशो 


एका भिकाऱ्याने इब्राहिम इब्न अल अदम यांच्याकडे भीक मागितली. भिकारी धट्टाकट्टा होता. इब्राहिम म्हणाले, तू माझ्याबरोबर चल. मी तुझ्या जेवण्याखाण्याचा प्रश्न कायमचा सोडवतो.

ते त्याला एका दुकानदाराकडे घेऊन गेले. याला काहीतरी काम दे, असं सांगितलं. दुकानदार इब्राहिम यांच्याविषयी आदर बाळगणारा होता. त्याने भिकाऱ्याला कामावर ठेवलं आणि त्याला गावात जाऊन, दारोदार फिरून काही वस्तू विकण्याचं काम दिलं.

काही दिवसांनी इब्राहिम यांना त्याच रस्त्यावर तो भिकारी पुन्हा भीक मागताना दिसला. त्यांनी विचारलं, अरे, तुझ्या पोटापाण्याची व्यवस्था केली होती मी. काय गडबड झाली?

भिकारी म्हणाला, गडबड काहीच नाही झाली. एक दिवस मी सगळं सामान घेऊन गावात विक्रीसाठी निघालो असताना वाळवंटात मला एक आंधळी

घार दिसली. मला प्रश्न पडला, या घारीला भक्ष्य दिसतच नसेल, तर ती त्यावर झडप काय घालणार आणि पोट कसं भरणार? हिच्या अन्नपाण्याची काय व्यवस्था असेल? तेवढ्यात दुसरी एक घार तोंडात भक्ष्य घेऊन आली आणि तिने ते अन्न आंधळ्या घारीला दिलं. मी अल्लाहच्या कृपेने थक्क झालो. तो आंधळ्या घारीच्याही पोटापाण्याची व्यवस्था करू शकतो, तर माझी का करणार नाही, असा विचार करून मी दुकानदाराचं सगळं सामान त्याला परत केलं आणि परत भीक मागू लागलो.

इब्राहिम म्हणाले, काही लोक नुसते दरिद्री असतात. तू कर्मदरिद्री आहेस. तुला अनुकरणासाठी आंधळी घारच दिसली, तिला अन्न देऊन तिची काळजी घेणारी डोळस घार बनावंसं नाही वाटलं?

-ओशो

A beggar begged Ibrahim ibn al-Adam. The beggar was stubborn. Abraham said, "Come with me." I will solve your food problem forever.

They took him to a shopkeeper. Give him something to work on, he said. The shopkeeper was respectful of Ibrahim. He hired a beggar to go to the village, go to the door and sell some goods.

A few days later, Ibrahim saw the beggar begging again on the same street. He asked, "Oh, I arranged your food." What's wrong

The beggar said, nothing went wrong. One day while I was shopping in the village, I was struck by a blind man in the desert

The eagle appeared. I wondered, if this ghari doesn't see food, what will she grab on it and how will she fill her stomach? What will be her food and water supply? At that moment, another eagle came with food in its mouth and gave it to the blind eagle. I was amazed by the grace of Allah. Thinking that he would be able to provide for the blind, I returned the goods to him and begged him again.

"Some people are just poor," Ibrahim said. You are poor You saw a blind eagle for imitation, didn't you want to make an eye eagle to take care of her by giving her food?


Osho

CCS Leave rules MCQ type questions with answer-11

 251. What will be the EL at credit on 30-6-2017 if a Government servant joins duty on 2nd March, 2017?

(a) 15 days 

(b) 10 days 

(c) 8 days 

(d) 9 days

252. A Government servant retired on superannuation on 31-8-2017. His leave at credit as on 30-6-2017 was 280 days. What will be total EL at credit for encashment on 31-8-2017.

(a) 280 days 

(b) 286 days 

(c) 285 days 

(d) 295 days

253. A Central Government employee drawing ` 43,600 in Level 6 from 1-7-2017 with EL at credit of 200 days and 100 days of HPL at credit resigned from service on 20-7-2017 F/N. What will his leave encashment be at the time of his resignation?

(a) ` 1,52,600 

(b) ` 4,57,800 

(c) ` 3,81,500 

(d) ` 2,28,900

254. ‘A’ was dismissed from service on 30-9-2018 F/N. The EL at credit on 30-6-2018 was 250 days. What will be the EL at his credit for encashment on 30-9-2018?

(a) 250 days 

(b) 265 days 

(c) 270 days 

(d) 255 days

255. ‘X’ died during duty on 31-3-2018. He was having 260 days EL at credit on 31-12-2017? What will be the total EL at credit on the date of his death?

(a) 275 days 

(b) 268 days 

(c) 266 days 

(d) 260 days

256. Mr. ‘K’ availed EOL without MC for 16 days during the month of March, 2018 and dies non 4 days for the month of May, 2018. His leave at credit on 1-1-2018 was 270 days. What will be his leave at credit as on 1-7-2018?

(a) 283 days 

(b) 285 days 

(c) 280 days 

(d) 282 days

257. What is the entitlement of EL, when a Government servant availed full vacation in the vacation department?

(a) 30 days 

(b) 20 days 

(c) Not admissible 

(d) 15 days

258. Is TA admissible to a Government servant if recalled from vacation in public interest?

(a) Not admissible 

(b) Only 50% admissible

(c) Admissible in full under SR 142 

(d) Only 25% admissible

259. What is the HPL credit on 1-7-2018, if a Government servant is appointed on 2-1-2018?

(a) 10 days 

(b) 6 days 

(c) 8 days 

(d) 15 days

260. Mr. ‘R’ who was having 250 days of HPL at credit on 1-7-2018, died on 30-9-2018. What will be the total HPL at credit on the date of his death?

(a) 258 days 

(b) 255 days 

(c) 259 days 

(d) 260 days

261. Mr. ‘K’ was having 240 days HPL at credit on 1-1-2018. He was on an unauthorized absence for a period from 2-3-2018 to 6-4-2018 which was treated as dies non. What will be the HPL at his credit as on 1-7-2018.

(a) 250 days 

(b) 255 days 

(c) 248 days

(d) 260 days

262. Under what circumstances can commuted leave be taken without Medical Certificate?

(a) For an approved course of study in public interest

(b) For personal reasons

(c) To visit abroad

(d) For study of PG at one’s own effort

263. Under what circumstance can commuted leave be granted when EL at credit is available?

(a) Only at the request of the Government servant

(b) By default

(c) Sanctioning authority desires or willing to sanction

(d) None of the above

264. If LND is granted to a Government servant and he dies without returning to duty, what is the quantum of leave salary to be recovered?

(a) 50% leave salary

(b) No leave salary to be recovered

(c) 75% of leave salary

(d) 25% of leave salary

265. 24 months of EXOL can be granted to the Government servant (having 3 or more years service) for the following purpose:—

(a) To visit abroad

(b) For domestic purposes

(c) Prosecuting studies certified in public interest

(d) None of the above

266. What category of officials will be eligible for grant of EXOL exceeding 3 months, for attending pre-examination training course by the Government?

(a) MBC 

(b) BC 

(c) SC/ST 

(d) OC

267. What type of leave can run concurrently, when an official gives notice of voluntary retirement?

(a) EXOL 

(b) EL 

(c) HPL 

(d) All the above

268. What is the overall limit for encashment of leave salary including EL and HPL?

(a) 450 days 

(b) 500 days 

(c) 300 days 

(d) 240 days

269. Indicate the extent to which leave salary can be encashed where a Government servant has been compulsorily retired as a measure of punishment and whose pension has been reduced:—

(a) Full leave at credit 

(b) 25% leave at credit

(c) 50% leave at credit 

(d) 75% leave at credit

270. Which of the allowances will not be taken into account for the purpose of calculating encashment of leave salary?

(a) HRA 

(b) Headquarter allowance

(c) Annual allowance 

(d) None of the above

271. Which CCS (Leave) Rule is applicable for encashment of leave salary in respect of Public Sector Undertaking / AB by State / Central Government?

(a) Rule 39 

(b) Rule 39-A 

(c) Rule 39-D 

(d) Rule 39-B

272. What kind of leave is not eligible for drawal of any leave salary?

(a) EL 

(b) EXOL 

(c) HPL 

(d) Commuted Leave

273. What are the allowances to be taken into account for the purpose of calculation of leave salary?

(a) Dearness Allowance 

(b) House Rent Allowance

(c) Risk Allowance 

(d) All above

274. Central Government Staff are permitted to encash 10 days EL at the time of availing LTC. A balance of EL that should be available at his credit after taking into account the period of encashment as well as leave should be at least—

(a) 120 days 

(b) 60 days 

(c) 30 days 

(d) 100 days

275. An apprentice is entitled to get—

1. Leave on MC, on leave salary equivalent to half pay for a period not exceeding one month in any year of apprenticeship.

2. An extraordinary leave under Rule 32 of Leave Rules. Which of the above statement is/are correct?

(a) 1 only (b) 2 only

(c) Both 1 and 2 

(d) Neither 1 nor 2

CCS Leave rules MCQ type questions with answer-10

 226. A Government servant who was called for an interview in connection with Indian Naval Volunteer Reserve, withdrew his candidature for the interview at the last hour and requested for grant of Special Casual Leave for having reached the destination. Is he entitled for the Special Casual Leave?

(a) Yes

(b) No

(c) Absence to be treated as duty

(d) Absence to be treated as regular leave

227. A Civil servant is called for training in the Territorial Army, on his relief from Military Service to Civil Service Post. How is the period of transit to be treated?

(a) To be treated as duty

(b) To be treated as Casual Leave

(c) To be treated as Special Casual Leave

(d) To be treated as Regular Leave

228. A Government servant desires to appear for an open competition examination to be held by the UPSC. As a Departmental candidate, what is his leave entitlement to attend the said examination?

(a) To be treated as duty period

(b) To be treated as Special Casual Leave

(c) To be treated as absence

(d) To be treated as Regular Leave / CL

229. How is the period of absence from duty of a Government servant who appeared for the proficiency test conducted by the SSC for grant of advance increment to Stenographer (OG) in the subordinate office treated?

(a) To be treated as duty

(b) To be treated as Special Casual Leave

(c) To be treated as Regular Leave

(d) To be treated as CL

230. A Government servant who is an office bearer of Co-operative Society which is situated outside the Headquarter, has requested for grant of Special Casual Leave for 3 days to attend Annual General body meeting of the society. What is the maximum entitlement of Special Casual Leave for this purpose during the calendar year?

(a) 5 days (b) 8 days (c) 10 days (d) 12 days

231. Who is empowered to grant Special Casual Leave to Central Government Employees who are unable to undertake journey to their office on account of Bandh / Natural calamities?

(a) Head of Office 

(b) Head of Department

(c) Ministry concerned 

(d) Department of Per. & Trg.

232. Unless the President, in view of the exceptional circumstances of the case otherwise determines, no Government servant shall be granted leave of any kind for a continuous period exceeding … years.

(a) two 

(b) three 

(c) four 

(d) five

233. What is the minimum distance between the place of duty and the residence of a Government servant stipulated for grant of Special Casual Leave in the case of failure of transportation on account of Bandh?

(a) More than 3 miles 

(b) More than 4 miles

(c) More than 5 miles 

(d) More than 6 miles

234. How many days of Special Casual Leave are admissible to a Government servant who is participating in the meetings of the Central Committee of Hindi Parishad at Delhi?

(a) 2 days 

(b) 3 days 

(c) 4 days 

(d) 5 days

235. What is the maximum entitlement of Special Casual Leave in a year to a Government servant who is the Office-bearer working in the Central Secretariat at Delhi for attending activities of the Hindi Parishad?

(a) 10 days 

(b) 20 days 

(c) 25 days 

(d) 30 days

236. What is the entitlement to a Government servant who is enrolled as a voter in a particular constituency and if his office does not happen to be closed on the election day of State Assembly, to enable him to exercise his franchise?

(a) Permission by way of coming late / leaving early / from the office

(b) To be treated as CL

(c) Leave to be treated as Special Casual Leave

(d) Absence to be treated as duty

237. Choose from the following for which Special Casual Leave is not admissible to a Government servant.

(a) Donating blood at recognized Blood Banks

(b) Participation in the Republic parade as a member of the St. John Ambulance Brigade

(c) Training and duty as member of Home Guards

(d) To exercise franchise during the elections of Panchayat / Local bodies

238. What is the maximum entitlement of Special Casual Leave to a Government servant who is associated with the activities of St. John Ambulance Brigade during a calendar year?

(a) 3 days 

(b) 5 days 

(c) 7 days 

(d) 9 days

239. How many days of Special CL in a calendar year is a Government servant with disabilities entitled to for participation in the training / workshop related to Disability and Development programmes organized at National level?

(a) 5 days 

(b) 8 days 

(c) 10 days 

(d) 12 days

240. How many months of leave may be granted to a Government servant, if the Medical Authority is unable to say with certainty that a Government servant will never again be fit for service?

(a) 15 months 

(b) 12 months 

(c) 20 months 

(d) 24 months

241. How many months of leave together with any period of duty beyond leave, may be granted to a Government servant, if he is declared by a Medical Authority to be completely and permanently incapacitated for further service?

(a) 4 months 

(b) 8 months 

(c) 12 months 

(d) 6 months

242. Can compensatory leave granted to a Government servant in lieu of duty performed on a Sunday or a holiday be treated as holiday for prefixing /suffixing it to leave?

(a) Yes. But only Sunday allowed

(b) Yes

(c) Yes. But duty performed on a closed holiday only allowed

(d) Not at all allowed

243. Which of the following sentences is NOT correct with respect to Child Care Leave granted to women employees?

(a) An employee on CCL may be permitted to leave headquarters

(b) LTC may be availed while on CCL

(c) An employee on CCL may be permitted to proceed on foreign travel

(d) An employee has to avail a minimum of 15 days CCL

244. Indicate the Rule for “Recall to duty before expiry of leave”?

(a) Rule 22 

(b) Rule 24 

(c) Rule 23 

(d) Rule 25

245. What are the service benefits that get affected, if the willful absence from duty is not regularized by the competent authority and treated as dies non?

(a) Increment 

(b) Leave 

(c) Pension 

(d) All the above

246. What are the rules relating to action warranted against Government servants remaining absent from duty without grant of leave?

(a) FR 17-A 

(b) Proviso to FR 17 (1)

(c) Rule 32 (6) of CCS (Leave) Rules 

(d) All the above Rules

247. Indicate the number of days of EL at credit to be given for every calendar year?

(a) 40 days 

(b) 60 days 

(c) 30 days 

(d) 45 days

248. What is the maximum limit of EL accumulation in addition to the number of days encashed along with LTC?

(a) 240 days 

(b) 280 days 

(c) 300 days 

(d) 285 days

249. What is the maximum number of days EL to be granted at a time in India?

(a) 240 days 

(b) 300 days 

(c) 160 days 

(d) 180 days

250. What is the maximum limit of EL granted in respect of Class I or Class II service?

(a) 180 days

(b) 285 days

(c) 300 days and any portion of leave spent outside India, i.e. Bangladesh, Bhutan, Burma, Srilanka, Nepal and Pakistan

(d) 300 days at a time

Current Affairs 13-03-2021

 Q.1. Where has the 'Herath Utsav' been celebrated recently?

Ans. Jammu Kashmir

Q.2. Where is India's largest floating solar plant being built?

Ans. Madhya Pradesh

Q.3. Who has been included in the 'WEF list' of Young Global Leaders?

Ans. Deepika Padukone

Q.4. Who has been appointed the Chief Statistician of India?

Ans. GP Samant

Q.5. Who has launched the Kindle version of Bhagavad Gita?

Ans. Narendra Modi

Q.6. To whom has President Ramnath Kobind presented the 'Baton of Honor'?

Ans. Kiran Bedi

Q.7. Which country has unveiled a US $ 928 million tourism aid package?

Ans. Australia

Q.8. With whom has ISRO developed a joint Earth observation mission radar?

Ans. NASA

Q.9. Which bank has launched Wear N Pay 'contactless payment wearable device?

Ans. Axis Bank

Q.10. Who has been re-elected as the President of the IOC?

Ans. Thomas Bak

Q.11. Which country's Prime Minister Hamid Baikayo has passed away?

Ans. Ivory Coast‌‌

🎯 दैनिक समसामयिकी 13-03-2021

प्रश्न 1. हाल ही में 'हेरथ उत्सव' कहाँ मनाया गया है ?

उत्तर - जम्मू कश्मीर

प्रश्न 2. भारत का सबसे बड़ा तैरता हुआ सौर संयंत्र कहाँ बन रहा है ?

उत्तर - मध्य प्रदेश 

प्रश्न 3. यंग ग्लोबल लीडर की 'WEF सूची' में किसे शामिल किया गया है ?

उत्तर - दीपिका पादुकोण

प्रश्न 4. भारत का मुख्य सांख्यिकीविद किसे नियुक्त किया गया है ?

उत्तर - जी पी सामंत

प्रश्न 5. भगवदगीता का किंडल संस्करण किसने लांच किया है ?

उत्तर - नरेंद्र मोदी

प्रश्न 6. राष्ट्रपति रामनाथ कोबिंद ने किसे 'बैटन ऑफ़ ऑनर' भेंट किया है ?

उत्तर - किरण बेदी

प्रश्न 7. किस देश ने 928 मिलियन अमेरिकी डॉलर के पर्यटन सहायता पैकेज का अनावरण किया है ?

उत्तर - ऑस्ट्रेलिया

प्रश्न 8. ISRO ने किसके साथ मिलकर संयुक्त पृथ्वी अवलोकन मिशन रडार विकसित किया है ?

उत्तर - NASA

प्रश्न 9. किस बैंक ने वियर एन पे' कांटेक्टलेस पेमेंट वियरेबल डिवाइस लांच की है ?

उत्तर - एक्सिस बैंक

प्रश्न 10. किसे IOC के अध्यक्ष के रूप में फिर से चुना गया है ?

उत्तर - थॉमस बाक

प्रश्न 11. किस देश के प्रधानमंत्री हामिद बाकायको का निधन हुआ है ?

उत्तर - आइवरी कोस्ट

  🔻 डे ली का डोज ⧗ 13 मार्च 2021🔻

1. केंद्र सरकार ने हाल ही में बीमा क्षेत्र में विदेशी निवेश की सीमा को कितने प्रतिशत तक बढ़ाने की मंजूरी दे दी है?

a. 24 प्रतिशत

b. 48 प्रतिशत

c. 74 प्रतिशत ✔️

d. 85 प्रतिशत

2. निम्न में से किस राज्य सरकार ने सड़कों पर बढ़ते अतिक्रमण को हटाने के लिए सड़क किनारे बने सभी धार्मिक स्थलों को हटाने की घोषणा की है?

a. गुजरात सरकार

b. महाराष्ट्र सरकार

c. केरल सरकार

d. उत्तर प्रदेश सरकार ✔️

3. जेसन होल्डर की जगह हाल ही में किसे वेस्टइंडीज की टेस्ट टीम का कप्तान नियुक्त किया गया है?

a. शिर्मों हिटमायर

b. शै हॉप

c. कार्लोस ब्रेथवेट

d. क्रेग ब्रेथवेट ✔️

4. इनमे से किस विश्व प्रसिद्ध आध्यात्मिक संगठन की मुख्य प्रशासक दादी हृदय मोहिनी का हाल ही में निधन हो गया है?

a. ब्रह्म कुमारीज ✔️

b. सद्गुरु

c. गुरुआसरा

d. आस्था गुरु

5. सऊदी अरब ने खराब, मिलावटी सामान बेचने और फर्जी ऑफर देने वाली कितने चीनी वेबसाइटों को हाल ही में बैन कर दिया है?

a. 84 चीनी वेबसाइटों

b. 124 चीनी वेबसाइटों

c. 154 चीनी वेबसाइटों

d. 184 चीनी वेबसाइटों ✔️

6. मिताली राज इंटरनेशनल क्रिकेट में कितने हजार रन बनाने वाली विश्व की दूसरी और भारत की पहली महिला क्रिकेटर बन गई हैं?

a. 5 हजार रन

b. 10 हजार रन ✔️

c. 15 हजार रन

d. 20 हजार रन

7. निम्न में से किस अफ्रीकी देश के प्रधानमंत्री हामेद बकायोको का हाल ही में निधन हो गया है?

a. नाइजीरिया

b. आइवरी कोस्ट ✔️

c. सेनेगल

d. केन्या

8. चीन और किस देश ने हाल ही में अंतर्राष्ट्रीय चंद्र अनुसंधान स्टेशन स्थापित करने के लिए एक समझौता ज्ञापन पर हस्ताक्षर किए हैं?

a. रूस ✔️

b. अफ्रीका

c. अमेरिका

d. ऑस्ट्रेलिया

📌  उत्तरमाला :-

1.c. 74 प्रतिशत ✔️

केंद्र सरकार ने हाल ही में बीमा क्षेत्र में विदेशी निवेश की सीमा को 49 प्रतिशत से बढ़ाकर 74 प्रतिशत करने के लिए बीमा कानून 1938 में संशोधन को मंज़ूरी दे दी है। जबकि वर्ष 2015 में मोदी सरकार ने विदेशी निवेश की सीमा 26 प्रतिशत से बढ़ाकर 49 प्रतिशत किया था।

2.d. उत्तर प्रदेश सरकार ✔️

उत्तर प्रदेश सरकार ने हाल ही में सड़कों पर बढ़ते अतिक्रमण को हटाने के लिए सड़क किनारे बने सभी धार्मिक स्थलों को हटाने की घोषणा की है। जिसके लिए सरकार ने सभी मंडलायुक्तों और जिलाधिकारियों को निर्देश जारी किये है।

3.d. क्रेग ब्रेथवेट ✔️

जेसन होल्डर की जगह हाल ही में ओपनर बल्लेबाज क्रेग ब्रेथवेट को वेस्टइंडीज की टेस्ट टीम का कप्तान नियुक्त किया गया है। वे पहले भी होल्डर की गैरमौजूदगी में 7 टेस्ट मैचों में टीम का नेतृत्व कर चुके है। जिसमे उन्हें बांग्लादेश के खिलाफ 2-0 की सीरीज में जीत मिली थी।

4.a. ब्रह्म कुमारीज ✔️

विश्व प्रसिद्ध आध्यात्मिक संगठन ब्रह्म कुमारीज की मुख्य प्रशासक दादी हृदय मोहिनी का हाल ही में 93 वर्ष की उम्र में निधन हो गया है। उनके निधन पर प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने ट्वीट करके शोक व्यक्त किया है।

5.d. 184 चीनी वेबसाइटों ✔️

सऊदी अरब ने खराब, मिलावटी सामान बेचने और फर्जी ऑफर देने वाली 184 चीनी वेबसाइटों को हाल ही में बैन कर दिया है। सऊदी अरब ने कहा है की इन सभी वेबसाइटों पर ग्राहक सेवा के साथ साथ स्टोर का पता और संपर्क नंबर दर्ज नहीं हैं।

6.b. 10 हजार रन ✔️

भारतीय महिला वनडे टीम की कप्तान मिताली राज हाल ही में इंटरनेशनल क्रिकेट में 10 हजार रन बनाने वाली विश्व की दूसरी और भारत की पहली महिला क्रिकेटर बन गई हैं। उन्होंने करियर में 46.73 की औसत से 10,001 रन बनाए हैं। उनसे पहले यह रिकॉर्ड इंग्लैंड की पूर्व कप्तान चार्लेट एडवर्ड्स के नाम है।

7.b. आइवरी कोस्ट ✔️

आइवरी कोस्ट के प्रधानमंत्री हामेद बकायोको का हाल ही में निधन हो गया है उनका इलाज जर्मनी में चल रहा था। उनके निधन पर राष्ट्रपति अलसेन औटारा ने कहा है की हामेद बकायोको “हमारा देश शोकाकुल है।”

8.a. रूस ✔️

रूस की रोस्कोसमोस स्पेस एजेंसी ने घोषणा की है की हाल ही में चीन और रूस ने अंतर्राष्ट्रीय चंद्र अनुसंधान स्टेशन स्थापित करने के लिए एक समझौता ज्ञापन पर हस्ताक्षर किए हैं। इस समझौते पर हस्ताक्षर चीन के राष्ट्रीय अंतरिक्ष प्रशासन के प्रमुख झांग केजियान और रूस के रोस्कोस्मोस के प्रमुख दिमित्री रोगोजिन ने किये है।

Current Affairs 12-03-2021

Q.1. When has World Kidney Day been celebrated recently?

Ans. 11 March

Q.2. Which state government has launched 'Super 75 Scholarship Scheme'?

Ans. Jammu Kashmir

Q.3. Who will be awarded the 'FIAF Award'?

Ans. Amitabh Bachchan

Q.4. Who has topped the 'Continuing Economic Freedom Index 2021'?

Ans. Singapore

Q.5. Which country has launched 'First military exercise in space'?

Ans. France

Q.6. Who has been chosen as the BBC's 'Indian Sportswomen of the Year'?

Ans. Koneru Hampi

Q.7. Where has it been voted to ban 'full face covering' in public places?

Ans. Switzerland

Q.8. Who has been made the new Chief Minister of Uttarakhand?

Ans. Tirath Singh Rawat

Q.9. Where will a center of excellence be established in the dairy sector?

Ans. Rajasthan

Q.10. Who has won the ICC Player of the Month Award for February?

Ans. R Ashwin‌‌

🎯  दैनिक समसामयिकी 12-03-2021

प्रश्न 1. हाल ही में विश्व किडनी दिवस कब मनाया गया है ?

उत्तर - 11 मार्च

प्रश्न 2. किस राज्य सरकार ने सुपर- 75 छात्रवृत्ति योजना' की शुरुआत की है ?

उत्तर - जम्मू कश्मीर

प्रश्न 3. किसे 'FIAF पुरस्कार' प्रदान किया जायेगा ?

उत्तर - अमिताभ बच्चन

प्रश्न 4. जारी आर्थिक स्वतंत्रता सूचकांक 2021' में कौन शीर्ष पर रहा है ?

उत्तर - सिंगापुर

प्रश्न 5. किस देश ने अंतरिक्ष में पहला सैन्य अभ्यास' शुरू किया है ?

उत्तर - फ्रांस

प्रश्न 6. BBC की 'इंडियन स्पोर्ट्सवीमेन ऑफ़ द इयर कौन चुनी गयीं हैं ?

उत्तर - कोनेरू हम्पी

प्रश्न 7. सार्वजनिक स्थानों पर फुल फेस कवरिंग' पर प्रतिबंध के लिए कहाँ मतदान किया गया है ?

उत्तर - स्विट्ज़रलैंड

प्रश्न 8. किसे उत्तराखंड का नया मुख्यमंत्री बनाया गया है ?

उत्तर - तीरथसिंह रावत

प्रश्न 9. डेयरी क्षेत्र में एक उत्कृष्टता केंद्र कहाँ स्थापित किया जाएगा ?

उत्तर - राजस्थान

प्रश्न 10. फरवरी के लिए ICC प्लेयर ऑफ़ मंथ अवार्ड किसने जीता है ?

उत्तर - आर आश्विन‌‌

  🔻 डेली का डोज ⧗ 12 मार्च 2021🔻

1. वेस्टइंडीज क्रिकेट बोर्ड ने हाल ही में टेस्ट टीम का नया कप्तान किसे नियुक्त किया है?

a. क्रेग ब्रेथवेट ✔️

b. आंद्रे रसेल

c. किरोन पोलार्ड

d. जेसन होल्डर

2. पाकिस्तान की मीडिया नियामक एजेंसी ने निम्न में से किस चीनी ऐप को फिर से प्रतिबंधित कर दिया है?

a. स्नेक वीडियो

b. एमजीटीवी

c. टिकटॉक ✔️

d. लकी लाइव

3. विश्व प्रसिद्ध आध्यात्मिक संगठन ब्रह्म कुमारीज की किस मुख्य प्रशासक का हाल ही में निधन हो गया?

a. दादी हृदय मोहिनी ✔️

b. दादी जानकी 

c. दादी रतन मोहिनी

d. इनमें से कोई नहीं

4. हाल ही में किस देश ने खराब, मिलावटी सामान बेचने और फर्जी ऑफर देने को लेकर 184 चीनी वेबसाइटों को बंद कर दिया है?

a. नेपाल

b. पाकिस्तान

c. रूस

d. सऊदी अरब ✔️

5. टेस्ट क्रिकेट में दोहरा शतक बनाने वाले अफगानिस्तान के पहले बल्लेबाज निम्न में से कौन बन गए हैं?

a. रहमत शाह

b. हशमतउल्लाह शाहिदी ✔️

c. राशिद खान

d. मोहम्मद नबी

6. निम्न में से किस अफ्रीकी देश के प्रधानमंत्री हामेद बकायोको का कैंसर के कारण 56 वर्ष की उम्र में निधन हो गया है?

a. घाना

b. केन्या

c. आइवरी कोस्ट ✔️

d. माली

7. चुनाव आयोग ने किस राज्य में विधानसभा चुनाव से पहले राज्य के पुलिस महानिदेशक वीरेंद्र को तत्काल प्रभाव से हटाने का आदेश दे दिया है?

a. उत्तर प्रदेश

b. केरल

c. असम

d. पश्चिम बंगाल ✔️

8. महिला अंतरराष्ट्रीय क्रिकेट में 10,000 रन पूरे करने वाली दुनिया की दूसरी और भारत की पहली महिला क्रिकेटर निम्न में से कौन बन गई हैं?

a. मिताली राज ✔️

b. स्मृति मंधाना

c. राधा यादव

d. पूनम यादव

📌  उत्तरमाला :-

1.a. क्रेग ब्रेथवेट 

अनुभवी सलामी बल्लेबाज क्रेग ब्रेथवेट को वेस्टइंडीज की टेस्ट टीम का कप्तान नियुक्त किया गया है। वह मौजूदा कप्तान जेसन होल्डर की जगह लेंगे। ब्रेथवेट श्रीलंका के खिलाफ आगामी टेस्ट सीरीज में टीम की कप्तानी संभालेंगे। ब्रेथवेट ने पहले भी होल्डर की गैरमौजूदगी में 7 टेस्ट मैचों में टीम का नेतृत्व किया है, जिसमें हाल ही में बांग्लादेश के खिलाफ मिली 2-0 की सीरीज जीत भी शामिल है।

2.c. टिकटॉक ✔️

पाकिस्तान की मीडिया नियामक एजेंसी ने चीनी ऐप टिकटॉक को फिर से प्रतिबंधित कर दिया है. करीब छह महीने पहले भी पाकिस्तानी नियामक एजेंसी ने 'टिकटॉक को प्रतिबंधित कर दिया था, क्योंकि उसे शिकायतें मिली थी कि सोशल मीडिया ऐप पर कथित अनैतिक व अश्लील सामग्री है। पाकिस्तान में टिकटॉक सबसे ज्यादा डाउनलोड किए जाने वाली मोबाइल एप है।

3.a. दादी हृदय मोहिनी ✔️

विश्व प्रसिद्ध आध्यात्मिक संगठन ब्रह्म कुमारीज की मुख्य प्रशासक दादी हृदय मोहिनी का 11 मार्च 2021 को मुंबई के एक निजी अस्पताल में निधन हो गया। वे 93 साल की थीं। बता दें कि महिलाओं द्वारा संचालित दुनिया के सबसे बड़े आध्यात्मिक संगठन ब्रह्माकुमारी प्रमुख राजयोगिनी दादी जानकी के बीते साल मार्च में निधन हो जाने के बाद हृदय मोहिनी को संगठन की मुख्य प्रशासिका के रूप में नियुक्त किया गया था।

4.d. सऊदी अरब ✔️

सऊदी अरब ने खराब, मिलावटी सामान बेचने और फर्जी ऑफर देने को लेकर 184 चीनी वेबसाइटों को बंद कर दिया है। गुल्फ  न्यूजज की रिपोर्ट के अनुसार ये वेबसाइटें सऊदी अरब के बाजार को निशाना बना रही थीं। सऊदी अरब के मंत्रालय ने इन सभी साइटों को ब्लॉ8क कर दिया है। रिपोर्टों में कहा गया है कि इन वेबसाइटों पर ग्राहक सेवा के साथ साथ स्टोर का पता और संपर्क नंबर दर्ज नहीं हैं।

5.b. हशमतउल्लाह शाहिदी ✔️

हशमतउल्लाह शाहिदी (Hashmatullah Shahid) टेस्ट क्रिकेट में दोहरा शतक बनाने वाले अफगानिस्तान के पहले बल्लेबाज बन गए हैं। उन्होंने शेख जाएद स्टेडियम में जिंबाब्वे के खिलाफ खेले जा रहे दूसरे टेस्ट मैच के दूसरे दिन ये उपलब्धि हासिल की। शाहिदी ने 443 गेंदों पर 21 चौकों और एक छक्के की मदद से 200 रनों की नाबाद पारी खेली।

6.c. आइवरी कोस्ट ✔️

अफ्रीकी देश आइवरी कोस्ट के प्रधानमंत्री हामेद बकायोको का 10 मार्च 2021 को निधन हो गया। सरकार के अनुसार, प्रधानमंत्री हामेद बकायोको कैंसर से पीड़ित थे और उनका इलाज जर्मनी में चल रहा था। बकायोके के निधन के बाद आइवरी कोस्ट के राष्ट्रपति अलसेन औटारा ने ट्वीट किया, 'हमारा देश शोकाकुल है। उन्होंने कहा कि 'बकायोको एक महान राजनेता, हमारे देश के युवाओं के लिए एक मॉडल, महान उदारता और अनुकरणीय निष्ठा वाले इंसान थे।

7.d. पश्चिम बंगाल ✔️

चुनाव आयोग ने 09 मार्च 2021 को पश्चिम बंगाल में विधानसभा चुनाव से पहले राज्य के पुलिस महानिदेशक वीरेंद्र को तत्काल प्रभाव से हटाने का आदेश दिया और उनके स्थान पर पी नीरजनयन की नियुक्ति की। पश्चिम बंगाल में आठ चरणों में मतदान की शुरूआत 27 मार्च को होगी और चुनाव 29 अप्रैल को संपन्न होंगे।

8.a. मिताली राज ✔️

मिताली राज महिला अंतरराष्ट्रीय क्रिकेट में 10,000 रन पूरे करने वाली दुनिया की दूसरी और भारत की पहली महिला क्रिकेटर बन गई हैं। मिताली राज वनडे इंटरनैशनल में 7000 रन बनाने वाली पहली महिला क्रिकेटर बनने से सिर्फ 36 रन ही दूर हैं। मिताली राज ने इसके अलावा 2364 रन 37.52 के औसत से टी20 इंटरनेशनल क्रिकेट में बनाए हैं।

Current Affairs 11-03-2021

 Q.1. Prime Minister Modi will inaugurate the friendship bridge between India and which country?

Ans. Bangladesh

Q.2. Which state government has targeted vaccination of one lakh women?

Ans. Bihar

Q.3. Where is the 14th UN Crime Congress organized?

Ans. Kyoto

Q.4. Where is the two-day Good Festival or Jaugiri Festival organized?

Ans. Lucknow

Q.5. Lakshmi Narayan Bhatt has died, who was he?

Ans. Poet

Q.6. Where is India's largest kidney dialysis hospital opened?

Ans. Delhi

Q.7. Which medal did PV Sindhu win at the BWF Swiss Open?

Ans. Silver

Q.8. Where is India's first forest medicine center opened?

Ans. Uttarakhand

Q.9. Which state police has organized All Women Parade?

Ans. Himachal Pradesh

Q.10. Which bank has announced the launch of the mentoring program SmartUp Udyog?

Ans. HDFC Bank

🎯  दैनिक समसामयिकी 11-03-2021

प्रश्न 1. भारत और किस देश के बीच मैत्री सेतु का उदघाटन प्रधानमंत्री मोदी करेंगे ?

उत्तर - बांग्लादेश

प्रश्न 2. किस राज्य सरकार ने एक लाख महिलाओं के टीकाकरण का लक्ष्य रखा है ?

उत्तर - बिहार

प्रश्न 3. 14वें UN क्राइम कांग्रेस का आयोजन कहाँ किया गया है ?

उत्तर - क्योटो

प्रश्न 4. दो दिवसीय गुड महोत्सव या जौगिरी महोत्सव का आयोजन कहाँ किया गया है ?

उत्तर - लखनऊ

प्रश्न 5. लक्ष्मी नारायण भट्ट का निधन हुआ है वे कौन थे ?

उत्तर - कवि

प्रश्न 6. भारत का सबसे बड़ा किडनी डायलिसिस अस्पताल कहाँ खुला है ?

उत्तर - दिल्ली

प्रश्न 7. पीवी सिन्धु ने BWF स्विस ओपन में कौनसा पदक जीता है ?

उत्तर - रजत

प्रश्न 8. भारत का पहला वन चिकित्सा केंद्र कहाँ खुला है ?

उत्तर - उत्तराखंड

प्रश्न 9. किस राज्य की पुलिस ने आल वीमेन परेड का आयोजन किया है ?

उत्तर - हिमाचल प्रदेश

प्रश्न 10. किस बैंक ने मेंटरिंग प्रोग्राम स्मार्टअप उन्नति शुरू करने की घोषणा की है ?

उत्तर - HDFC Bank (एचडीएफसी बैंक)

  🔻 डेली का डोज ⧗ 11 मार्च 2021🔻

1. पंजाब सरकार ने 2021- 22 के लिये कितने करोड़ रुपये का बजट पेश किया?

a. 1,68,015 करोड़ रुपये ✔️

b. 2,98,015 करोड़ रुपये 

c. 3,28,015 करोड़ रुपये 

d. 2,78,015 करोड़ रुपये 

2. तीरथ सिंह रावत ने हाल ही में किस राज्य के 10वें मुख्यमंत्री के रूप में शपथ ग्रहण की?

a. पंजाब

b. उत्तराखंड ✔️

c. कर्नाटक

d. उत्तर प्रदेश

3. उत्तर प्रदेश सरकार ने किस योजना के तहत गोल्डन कार्ड बनाने के लिए एक अभियान शुरू किया है?

a. प्रधानमंत्री ग्रामीण आवास योजना

b. प्रधानमंत्री जन धन योजना

c. प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना

d. आयुष्मान भारत योजना ✔️

4. भारतीय रेलवे द्वारा यात्रा के दौरान सभी प्रकार के प्रश्नों / शिकायतों / सहायता हेतु हाल ही में जारी हेल्पलाइन नंबर निम्न में से क्या है?

a. 132

b. 137

c. 139 ✔️

d. 131

5. हाल ही में किस राज्य को भूमि रिकॉर्ड डिजिटलीकरण में शीर्ष स्थान दिया गया है?

a. राजस्थान

b. उत्तर प्रदेश

c. बिहार

d. मध्य प्रदेश ✔️

6. केंद्रीय कैबिनेट ने बीमा क्षेत्र में विदेशी निवेश (एफडीआई) की सीमा 49 प्रतिशत से बढ़ाकर कितने प्रतिशत करने के लिए बीमा कानून 1938 में संशोधन को मंज़ूरी दे दी?

a. 64 प्रतिशत

b. 74 प्रतिशत ✔️

c. 84 प्रतिशत

d. 94 प्रतिशत

7. सरकार में रहते हुए प्रादेशिक सेना में कैप्टन बनने वाले पहले सांसद निम्न में से कौन बन गए हैं?

a. अनुराग ठाकुर ✔️

b. मनोज तिवारी

c. रमेश बिधुरी

d. गौतम गंभीर

8. ‘डस्टलिक’ भारत और किस देश के बीच एक सैन्य अभ्यास है?

a. नेपाल

b. उज्बेकिस्तान ✔️

c. चीन

d. रूस

📌  उत्तरमाला :-

1.a. 1,68,015 करोड़ रुपये ✔️

पंजाब राज्य विधानसभा में 08 मार्च को वर्ष 2021- 22 के लिये 1,68,015 करोड़ रुपये का बजट पेश किया गया। इसमें फसल ऋण माफी योजना के तहत 1.13 लाख किसानों के 1,188 करोड़ रुपये के फसली रिण माफ करने का प्रस्ताव किया गया है। पंजाब के वित्त मंत्री मनप्रीत सिहं बादल ने राज्य विधानसभा में 2021- 22 का बजट पेश करते हुये राज्य में बुजुर्गों की पेंशन 750 रुपये से बढ़ाकर 1,500 रुपये महीना करने की भी घोषणा की है।

2.b. उत्तराखंड ✔️

तीरथ सिंह रावत ने बुधवार को उत्तराखंड के 10वें मुख्यमंत्री के रूप में शपथ ग्रहण की। इसके साथ ही पिछले चार दिनों से प्रदेश में चल रही राजनीतिक उथल-पुथल पर पूर्ण विराम लग गया। तीरथ सिंह रावत 2000 में उत्तराखण्ड के प्रथम शिक्षा मंत्री चुने गए थे। इसके बाद साल 2007 में उत्तराखण्ड के प्रदेश महामंत्री चुने गए थे। यह उत्तराखंड भाजपा के प्रदेश अध्यक्ष भी रहे हैं। वे फरवरी 2013 से दिसंबर 2015 तक उत्तराखंड बीजेपी के अध्यक्ष भी रहे।

3.d. आयुष्मान भारत योजना ✔️

उत्तर प्रदेश सरकार राज्य भर में आयुष्मान भारत योजना के तहत गोल्डन कार्ड बनाने के लिए एक अभियान शुरू करेगी। इस अभियान का उद्देश्य राज्य भर में आयुष्मान भारत प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना के बारे में जागरूकता फैलाना और लाभार्थियों, विशेष रूप से ग्रामीण और दूरदराज के क्षेत्रों में रहने वाले लोगों को सक्षम बनाना है।

4.c. 139 ✔️

भारतीय रेलवे यात्रियों के सफर को सुगम बनाने के लिए लगातार प्रयासरत है। भारतीय रेलवे ने सभी मौजूदा हेल्पलाइन नंबरों की जगह अब 139 नंबर जारी किया है, जिससे यात्रियों के लिए इस नंबर को याद रखना और रेलवे से जुड़ना आसान हो गया है। एकल नंबर 139 का उपयोग यात्रा के दौरान सभी पूछताछ और शिकायत दर्ज करने के लिए किया जाएगा।

5.d. मध्य प्रदेश ✔️

मध्य प्रदेश को भूमि रिकॉर्ड डिजिटलीकरण में शीर्ष स्थान दिया गया है। इसके बाद पश्चिम बंगाल, ओडिशा, महाराष्ट्र और तमिलनाडु का स्थान रहा है। यह निष्कर्ष दो पहलुओं के आधार पर आया है। इसमें भूमि रिकॉर्ड के डिजिटलीकरण का रिकॉर्ड करना और इस रिकॉर्ड की गुणवत्ता पर गौर किया गया है। यह आकलन एनसीएईआर के भूमि रिकार्ड और सेवाओं के सूचकांक 2020-21 में किया गया।

6.b. 74 प्रतिशत ✔️

केंद्रीय कैबिनेट ने हाल ही में बीमा क्षेत्र में विदेशी निवेश (एफडीआई) की सीमा 49% से बढ़ाकर 74% करने के लिए बीमा कानून 1938 में संशोधन को मंज़ूरी दे दी। बकौल खबर, सरकार कानून में संशोधन के लिए जारी बजट सत्र में विधेयक ला सकती है। साल 2015 में बीमा क्षेत्र में एफडीआई की सीमा 26% से बढ़ाकर 49% की गई थी।

7.a. अनुराग ठाकुर ✔️

केंद्रीय वित्त राज्य मंत्री अनुराग सिंह ठाकुर प्रादेशिक सेना में कैप्टन बने हैं। वह इससे पूर्व लेफ्टिनेंट के पद पर सेवारत थे। अनुराग ठाकुर देश के ऐसे पहले सांसद बन गए हैं, जो बतौर सांसद सेना में रेगुलर कमीशन ऑफिसर के रूप में कैप्टन बने हैं।

8.b. उज्बेकिस्तान ✔️

‘डस्टलिक’ भारत और उज्बेकिस्तान के बीच एक सैन्य अभ्यास है। संयुक्त सैन्य अभ्यास “डस्टलिक” का दूसरा संस्करण उत्तराखंड के चौबटिया में शुरू हुआ। इस अभ्यास में दोनों देशों की सेनाओं के लगभग 45 सैन्यकर्मी भाग ले रहे हैं। इस संयुक्त सैन्य अभ्यास का पहला संस्करण नवंबर 2019 में ताशकंद में आयोजित किया गया था।

Latest NewsWELCOME TO SMARTPEOPLESMARTLEARNING.BLOGSPOT.COM
Thank You for site Visit. Follow our blog.